İSG Mevzuatında Çalışanın Yetersizlikleri

Temel Kavramlar

Çalışma hayatındaki çalışanların yapacakları işlerdeki yetersizlikleri ile ilgili temel kavramlar açıklamaktadır.

Sigortalı; kısa vadeli, uzun vadeli sigorta kolları açısından onun için prim ödenen, kendisi için prim ödeyen bireyi belirtmektedir. Genel sağlık sigortası ise çalışanların en başta sağlıklarını korumayı, sağlık tehlikeleriyle yüz yüze gelindiğinde ortaya çıkan masrafların maliyetini karşılayan sigortayı tanımlamaktadır. Hak sahibi; sigortalının, sürekli iş göremezlik geliriyle malullük, vazife malullüğü, yaşlılık aylığı alırken öldüğünde; gelir, aylık bağlanmasına, toplu ödeme yapılmasına hak kazanan eşi, çocuğu, annesini, babasını kastetmektedir.

İş Kazası

Meydana gelmesi durumunda sigortalı bireyde, olay anında ya da daha sonra ruh ve beden bütünlüğü açısından engel oluşturabilen durumlar.

İş kazalarının gelişiminin ardından; sigortalılar açısından bu kişileri çalıştıran işverence, işyerinin bulunduğu bu bölgede yetkiye sahip olan kolluk kuvvetlerine ivedilikle, Kuruma ise kazadan sonraki 3 iş gününde bildirilmesi gerekir.

Meslek Hastalığı

Sigortalının yaptığı faaliyetin özelliğinden dolayı tekrarlanan bir nedenle ya da faaliyetin sürdürülmesi sebebiyle uğradığı geçici hastalık, sürekli hastalık, bedensel engellilik, ruhsal engellilik durumları “Meslek Hastalığı”dır.

İş Göremezlik

İş kazası, meslek hastalığı meydana geldiğinde ödeneklerin ya da bağlanacak gelirlerin hesaplanmasında kullanılan günlük kazanç; iş kazasının olduğu, meslek hastalığında iş göremezliğin başladığı tarihin öncesinde 12 aydaki son 3 ay içinde; bu kazançlara esas prim ödeme gün sayısına bölünmesiyle hesap edilir.

Geçici İş Göremezlik

SGK tarafından yetki verilen hekim ya da sağlık kurullarından “istirahat raporu” alınması koşuluyla geçici iş göremezlik ödeneği ödenir.

Sürekli İş Göremezlik

İş kazası, meslek hastalığı sonucu meydana gelen hastalık, malullük sebebiyle SGK tarafından yetki verilen sağlık hizmeti sunucularının sağlık kurullarınca verilen raporlarda meslekte kazanma gücü en az % 10 oranında düştüğü belirlenen sigortalıya, sürekli iş göremezlik geliri bağlanabilir. Sürekli iş göremezlik geliri bağlanan sigortalı çalışan tekrar tedavi ettirilmesi durumunda meslekte kazanma gücünün hangi oranda kaybolduğu, sağlık kurullarından alınan raporlara göre yeniden tespit ettirilir.Sürekli iş göremezlik geliri, sigortalı çalışanın mesleğinde kazanma gücü miktarına bağlı hesap edilir.

Hak Sahiplerinin Hakları

İş kazası ya da meslek hastalığına bağlı sebeplerden ötürü ölen sigortalı çalışanın hak sahiplerine, aylık kazancının % 70'i oranında gelir bağlanır. İş kazası ya da meslek hastalığından dolayı meslekte kazanma gücünü % 50 ya da daha fazla oranda kaybetmesi sebebiyle sürekli iş göremezlik geliri bağlanmış halde ölenlerin hak sahiplerine gelir olarak bağlanır.

İşveren ve Üçüncü Şahısların Yükümlülükleri

İş kazası, meslek hastalığı; işverenin kastı ya da sigortalı çalışanların sağlığını koruma, İSG mevzuatına aykırı bir eylemi neticesinde oluşmuşsa, Kurum tarafından sigortalı çalışana ya da hak sahiplerine mevzuat gereği yapılan ya da ileride yapılması gereken ödemeler işverene rücu edilir.

Çalışan Kaynaklı İş Göremezliğin Uzaması

Tedavi gördüğü doktordan, tedavinin tamamlandığına, çalışabilir olduğunu gösterir belge almadan çalışan sigortalıya geçici iş göremezlik ödemesi yapılmaz, ödenenlerde fazladan yapılan ödemeler, ödeme tarihinden itibaren geri alınır.

İş Göremezlik Bildirimi

Sigortalı çalıştırılmaya başlandığı süresi içinde sigortalı işe giriş bildirgesiyle SGK’ye bildirilmediğinde, bildirgeyi SGK’ye sonra verdiği, sigortalı çalıştırıldığının SGK tarafından belirlendiği tarih öncesinde oluşan iş kazası, meslek hastalığı, hastalık, analık halleri sonucu ilgililerin gelirleri, ödemeleri SGK tarafından yapılır.

Malullük

Sigortalı çalışanın ya da işverenin istemesiyle SGK tarafından yetki verilen sağlık hizmeti sunucusu sağlık kurulları tarafından usulüne uygun düzenlenecek raporlar, dayanağı tetkik sonuçlarının değerlendirilmesi sonucu, çalışma gücünün, iş kazası, meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünün minimum % 60'ını kaybettiği Kurum Sağlık Kurulunca belirlenen sigortalı çalışan, malûl sayılır.

Çalışanın Malullük Hakları

Malullük sigortasından sigortalı çalışanlara verilen hak, malullük aylığı bağlanmasıdır.

Çalışanın Ölümünden Sonraki Hakları

Ölüm aylığı bağlama, ölüm toplu ödeme yapılması, aylık alan kızlara evlenme ödeneği verilmesi, cenaze ödeneği verilmesi ölüm sigortasından dolayı verilmesi gereken ödemelerdir.

Çalışanın Kontrol Muayenesi ve Sağlık Raporu

Sağlık hizmeti alan genel sağlık sigortalısından ya da bu kişilerin bakması gereken kişilerden, sağlık hizmetinin gerçekten alınıp alınmadığını; isteğe bağlı sigortalının ya da bunların hak sahiplerinin malullük, iş göremezlik raporlarında belirtilen rahatsızlıklarının mevcut olup olmadığının tespiti maksadıyla kontrol muayenesi, tetkik yaptırılmasını isteyebilir (Sosyal Sigortalar, 2006).

Malullük, vazife malullüğü aylığı, sürekli iş göremezlik geliri bağlanmış sigortalılar, malullük hallerinde artma, başkasının sürekli bakımına ihtiyaç duyduğunu ileri sürerek aylığında, gelirlerinde değişiklik yapılmasını isteyebilir. Bunun gibi SGK da harp malullüğü, vazife malullüğü, malullük aylığı, sürekli iş göremezlik geliri bağlanmış sigortalılarla aylık ya da gelir bağlanan, çalışma gücünün en az % 60’ını kaybeden malul çocukların kontrol muayenesi yaptırmasını isteyebilir.