İSG Mevzuatında Özel Politika Gerektiren Gruplar

Temel Kavramlar

Mevzuat incelendiğinde genç işçi; 15 yaşını doldurmuş fakat 18 yaşını doldurmamış kişiyi; çocuk işçi ise 14 yaşını doldurmuş, 15 yaşını doldurmamış, ilköğretimini bitirmiş bireyi ifade ettiği görülmektedir. Hafif iş; yapısı, özelliği gereği, yerine getirilmesindeki özel şartlara göre; çocukların gelişimlerine ya da sağlığına, güvenliğine zararsız olan, okula devamını, mesleki eğitimini ya da yetkili makamlarca onaylanmış eğitim programına katılım vb. faaliyetlerden faydalanmasını engellemeyen işleri belirtmektedir.

Gebe, yeni doğum yapmış ya da emziren çalışanın işyerlerindeki sağlığının, güvenliğinin temin edilmesi, geliştirilmesi için gerekli önlemlerin alınması, bu çalışanların hangi zamanlarda hangi işlerde çalıştırılamayacağını, çalıştırılabileceği işlerdeyse hangi koşullara uyulacağını, emzirme odalarının ya da çocuk bakım yurtlarının ne şekilde tesis edileceğinin mevzuat açısından çerçevenin belirlenmiştir.

Bu yönetmelikte; gebe çalışan, bir sağlık sunucusundan alınan belgeyle durumunu işverene bildiren çalışanı; emziren çalışansa ilgili mevzuat hükümlerine göre süt izni kullanan çalışanı tanımlar. Yeni doğum yapmış çalışan; yeni bebeği olmuş, işverenini bilgilendiren çalışanı ifade eder. Emzirme odaları; çalışanların 1 yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için tahsis edilen odaları belirtmektedir. Yurt, çocuk bakım yurdu, kreş; “Okul Öncesi Eğitim ve İlköğretim Kurumları Yönetmeliği” hükümleri uyarınca ilköğretime kayıt yaşını doldurmamış çocukların bakım ve eğitimlerinin üstlenildiği alanları göstermektedir.

Kadın çalışanların işyerlerinde gece çalışmalarının usul ve esaslarını düzenlemek amacıyla “Kadın Çalışanların Gece Postalarında Çalıştırılma Koşulları Hakkında Yönetmelik”i çıkarılmıştır. Yönetmelikte belirtilen gece postası kavramıyla; 4857 sayılı İş Kanunu’nda belirtilen gece çalışma sürelerini içeren ve 7,5 saati aşmayan çalışma zamanı belirtilmiştir. Kadın çalışan ile 18 yaşını tamamlamış kadın çalışanı izah etmektedir.

Bir başka özel politika gerektiren grup olan engellilerin çalışma hayatlarının kolaylaştırılması adına da “Engelliler Kanunu” çıkarılmıştır.

Çocuk ve Genç Çalışanların İstihdam Koşulları

Çocuk ve Genç Çalışanların İstihdam Esasları

Çocuk, genç çalışanın işe başlatıldığında ve çalıştığı sürece kişisel becerileri ve gelişimleri öncelikli olarak göz önüne alınmalıdır.

Çocukların ve Gençlerin Çalışma Şartları

Temel eğitimini bitirmiş, okula gitmeyen çocukların çalışma saatleri günlük 7, haftalık 35 saatten çok olmamalıdır. Fakat 15 yaşını doldurmuş çocuklarda bu süre günlük, haftalık 40 saat olabilmektedir. Çocukların ve gençlerin günlük çalışma süreleri, 24 saat içinde aralıksız 14 saat dinlendirilecek şekilde planlanmalıdır. Okula giden çocukların eğitim periyodundaki çalışma süreleri eğitim saatlerinin haricinde en çok günlük 2 saat, haftalık 10 saat olabilir. Okulun kapalı olduğu zamanlarda belirtilen çalışma sürelerini aşmamalıdır.

Çocuk çalışanların, genç çalışanların hafta tatili izinleri aralıksız 40 saatten az olmamalıdır.

İşyerinde Çocuk ve Genç Çalışanı Olan İşverenin Yükümlülükleri

Çocuklara karşı işlenmiş suçlardan, yüz kızartıcı suçlardan hüküm giymiş işveren/işveren vekilleri çocuk, genç çalıştırılmamalıdır. İşveren; çocuk, genç çalışanın velisi ya da vasisine, çocuk, genç çalışanın işyerinde maruz kalabileceği riskler, alınan önlemler konusunda çalışanı bilgilendirir.

Gebe ve Emziren Kadın Çalıştırılma Koşulları

İşyerinde Gebe ve Emziren Kadın Çalıştıran İşverenin Yükümlülükleri

İşveren veya işveren vekili işyerinde istihdam ettikleri çalışanlar arasında gebe ve emziren çalışanların olması halinde İş Sağlığı ve Güvenliği (İSG) faaliyetlerinde bu gruba pozitif ayrımcılık uygulaması gerekmektedir.

Gebe ya da Emziren Kadınların Çalışma Koşulları

Kadın çalışanlar, gebeliklerini sağlık raporuyla belgeledikten sonra doğuma kadar gece çalıştırılmaması gerekmektedir. Yeni doğum yapmış çalışanın doğumu takip eden bir sene boyunca gece çalıştırılamaz.

Kadın Çalışanların Gece Postalarında Çalıştırılma Koşulları

Çalışanlar arasında kadın bulunması durumunda bu kadınların geceleri 7,5 saatten fazla çalıştırılmaları yasaktır. Fakat turizm, özel güvenlik, sağlık hizmeti yürütülen işlerde kadın çalışanların yazılı onayının alınması koşuluyla 7,5 saat üzerinde gece çalışması yaptırılabilir.

Postalar Halinde Çalışmalardaki Koşullar

İşverenler/işveren vekilleri; posta sayısıyla her vardiyanın işe başlangıç, bitiş saatlerini, vardiyalar halinde çalıştırdıkları çalışanların adlarını, soyadlarını, ara dinlenmelerini, hafta tatillerini, bunlara ait değişiklikleri düzenleyerek işyerinde çalışanların kolayca görüp okuyabilecekleri şekilde ilan etmekle yükümlüdür.

Engelliler Kanunu

Engellinin insan onurunun, haysiyetinin dokunulmazlığı çerçevesinde, kendi seçimini yapma özgürlüğünü, bağımsızlığını kapsayacak biçimde kişisel özerkliğine saygı gösterilmesi gerekir.

Engellilikten dolayı ayrımcılık yapılamaz, ayrımcılıkla mücadele engellilere yönelik politikaların temelidir.

Engellinin bütün haklardan, hizmetlerden faydalanması için fırsat eşitliğinin sağlanması gerekmektedir.

Engellinin bağımsız yaşayabilmeleri, topluma tam, etkin katılımları için erişilebilirliğin sağlanması gerekmektedir.

Engellinin, engelliliğin her tür istismarının önlenmesi sağlanmalıdır.

Engelliye yönelik hizmetlerin verilmesinde aile bütünlüğünün korunması sağlanmalıdır.

Engelliye; doğrudan, dolaylı ayrımcılık da dâhil engelliliğe dayalı her tür ayrımcılık yasaktır. Eşitliği sağlamak, ayrımcılığı ortadan kaldırmak üzere engellilere yönelik makul düzenlemelerin yapılmasında gereken önlemler alınır. Engellilerin haklardan, özgürlüklerden tam olarak, eşit olarak faydalanması için alınacak özel önlemler ayrımcılık olarak değerlendirilemez.