İSG Mevzuatında İşveren ve Alt İşveren

İSG Hizmetlerinde Tarafların Hak ve Sorumlulukları

Devlet; çalışma yaşamına yasa hazırlayarak ve denetleme yaparak katkı sağlamaktadır. İşveren; işyerini kanun ve nizamlara uygun hale getirerek katkı sağlamaktadır. Çalışan ise hazırlanmış güvenli ortamda tehlikeli davranışlardan kaçınarak, işverenin talimatlarına uyarak katkı sağlamaktadır.

İşverenin İSG Hizmetleriyle İlgili Sorumlulukları

İşyerlerinde alınacak İSG tedbirlerinin tespiti ve fiiliyata geçirilmesinin takibi, iş kazalarının, meslek hastalıklarının engellenmesi, çalışanların acil durumlara karşı gerekliliklerin yapılması amacıyla; çalışanlar arasından mevzuatta belirtilen özellikleri olan bir ya da daha fazla İH, İGU görevlendirerek işveren yasal zorunluluklardan bir tanesini tamamlamış olacaktır.

On ve daha çok çalışanı olan çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerinde ayrıca DSP görevlendirir.

İşveren, İH ve İGU’nun tam zamanlı görevlendirilmesi gerektiği hallerde İSGB kurması gerekmektedir. Tam zamanlı İH görevlendirilen işyerlerinde, DSP görevlendirilmesi zorunluluğu yoktur. Birden çok İGU görevlendirilen; kamu, maden, inşaat, metal, tekstil, sağlık, ulaşım, taşımacılık, ticaret, imalat, bakım, onarım, kurulum, enerji, kimya, tarım, ziraat, hayvancılık, mobilya, ormancılık, gıda, matbaa, atık yönetimi, su temini, temizlik, ilaçlama sektörlerinde, tam zamanlı İGU’larından yalnızca birinde gerekli belge sınıfı aranması gerekmektedir.

İSG hizmetlerinin yürütülmesi için işyerinden bir çalışan görevlendirilmiş ya da OSGB’lerden hizmet alarak bu konudaki yetkilerini devreden işverenin bu hizmetlere ilişkin yükümlülükleri sürer. İşveren işyerinde görev alan İH, İGU ve DSP ile hizmet alınan OSGB’lerin İSG kanunu kapsamında geçerliliği ve yetkisi bulunanların görevlendirilmesiyle yükümlüdür.

İşyerlerinde bakanlıkça talep edilen özelliklere ve gereken belgesi bulunmayan, 50’den az çalışanı bulunan, az tehlikeli sınıfta kategorize edilen işveren/işveren vekili tarafından bakanlığın belirlediği eğitimleri gerçekleştirmek koşuluyla, işe giriş muayeneleri, periyodik muayeneler, testler dışındaki İSG hizmetlerini yürütebilirler. Burada adı geçen eğitim programı, eğitim süresi, eğitici özellikleriyle, görevlendirme konusundaki ilişkin ayrıntılar Bakanlıkça ilan edilir.

İşverenin Katılım Sağlama, Bilgilendirme Yükümlülüğü

İşveren, çalışanların İSG faaliyetlerine katılımlarını, bilgilendirilmelerini sağlayarak işyerinde güvenlik kültürünün tesisine katkı sağlamak için bazı işlemleri gerçekleştirmekle yükümlüdür.

İşverenin Sağlık, Güvenlik Kayıtları, Onaylı Deftere İlişkin Yükümlülükleri

İşveren mevzuatta belirlenen süreler saklı olmak koşuluyla sağlık, güvenlik kayıtları, onaylı defterleri saklamak zorundadır. İşyerinde gerçekleştirilen İSG faaliyetleriyle ilgili bütün kaydı ve işten ayrılma tarihinden itibaren minimum 15 yıl süreyle çalışanların kişisel sağlık dosyalarını saklamak zorundadır.

Onaylı defter işyerinin bağlı olduğu Çalışma, İş Kurumu İl Müdürlükleri ya da noterlerce her sayfası mühürlenerek onaylanır.

Onaylı defter yapılan tespitlere bağlı olarak İGU, İH ve işverence; beraber ya da ayrı ayrı imzalanır.

Çalışanların Hak, Yükümlülükleri

Çalışanlar sağlıklarını, güvenliklerini tehdit edebilecek tehlikeleri İSG kuruluna, kurulun bulunmadığı işyerlerindeyse işverene ileterek durumun tespit edilmesini ve gereken önlemlerin alınmasını isteyebilir. Çalışanlar ve çalışan temsilcileri, işyerinde gerçekleştirilecek İSG hizmetlerinin hedef ve usulleri konusunda haberdar edilir, toplanan verilerin kullanılması konusunda bilgilendirilirler.

İşyerlerinde İşveren Veya İşveren Vekili Tarafından Yürütülecek İSG Hizmetleri

50’den en az çalışanı bulunan az tehlikeli sınıftaki işyerlerinde, İSG hizmetlerinin işveren/işveren vekilince yürütülebilmesi için açık öğretim sistemiyle eğitim vermede yetkin, her ilde sınav merkezi, büro, akademik danışmanlık hizmetleri olan üniversitelerin verdiği 16 saatlik eğitime katılması ve sınavda başarılı olması gerekmektedir.

İşyerinde İSG hizmetlerini yürütmek isteyen işveren/işveren vekillerinin İSG- KATİP sistemine kayıt yaptırmaları gerekmektedir. İSG hizmetleri, İSG-KATİP’te onaylandığı tarih itibariyle geçerli sayılmaktadır.

Eğitimler; MEB, TOBB, TESK, bağlı odalar, Türkiye Belediyeler Birliği, çalışan ve işveren kuruluşları, üniversiteler tarafından Bakanlıkla protokol tesis edilerek verilebilir.

İSG Hizmetlerinin Desteklenmesi

Destekten faydalanacak işyerlerinin belirlenmesinde, Kurum tarafından tescil edilmiş işyeri kayıtları temel olarak alınır. Destekten ülke genelinde ondan az çalışanı olan tehlikeli, çok tehlikeli sınıftaki işyeri işverenleri yararlanır.

İSG hizmet bedellerinin tespitinde ondan az çalışanı olan işverenlere sağlanacak İSG hizmet bedelleri işyerinin tehlike sınıfı ve Kuruma bildirilen sigortalı sayısı ile sigortalıların çalıştıkları gün sayısı esas alınarak her bir işyeri için ayrı ayrı tespit edilir.

Alt İşverenlik

Bir işverenden, işyerinde gerçekleştirilen mal üretimine, hizmet üretimine ait yardımcı faaliyetlerde ya da asıl işin bir kısmında işletmenin, işin gereği ile teknolojik sebeplerle uzmanlığa ihtiyaç duyulan faaliyetlerde iş alan, çalışanlarını yalnızca bu işyerinde çalıştıran gerçek kişi, tüzel kişi, tüzel kişiliği olmayan kurumlar, kuruluşlar alt işveren olarak tanımlanmaktadır.

Asıl İşveren-Alt İşveren İlişkisinin Kurulma Koşulları

Kısa Çalışma

Kısa Çalışma işverenin, genel ekonomik, sektörel kriz, bölgesel kriz ile mücbir nedenlerle işyerindeki haftalık çalışma sürelerini bir süreliğine önemli oranda azaltması, işyerinde faaliyeti tamamen, kısmen geçici olarak durdurması hallerinde uygulanmaktadır.