Yangın Kaynaklı Afetlerin Yönetimi

Afet; fiziksel, ekonomik ve sosyal kayıplara yol açan, normal yaşamı ve insan faaliyetlerini olumsuz etkileyen ve çoğu zaman maruz kalanların imkân ve kaynaklarını kullanarak baş edemeyeceği doğal, teknolojik veya insan kökenli olayların sonuçları olarak tanımlanmaktadır. Afet; bir olayın kendisi değil, doğurduğu sonuçtur.

Yanıcı maddenin ısı ve oksijenle birleşmesi sonucu oluşan kimyasal olay, yanma olarak tanımlanmaktadır. Bu üç unsurdan herhangi birinin olmaması durumunda yanma olayı gerçekleşmez. Kontrolümüz dışında gerçekleşen yanma olayının zaman ve mekân olarak kontrol edilmemiş bir şekilde yayılması ise yangın olarak adlandırılır.

Bir yangın olayı, başlangıcından sona erişine kadar 5 evreden oluşmaktadır. Bunlar sırasıyla; tutuşma, gelişme, büyüme, tam büyüme ve sönme (korlanma) evreleridir. Yangının başlaması ve büyüme aşaması arasındaki zaman; insanların tahliyesi, kurtarma ve söndürme işlemleri için en kritik zamandır. Yangınlar; binaların planına, düzenine ve içinde bulundurduğu maddelere göre çok hızlı bir şekilde yayılırlar.

Yangınlar A, B, C, D ve F sınıfı olmak üzere beş sınıfla ayrılırlar. Yangına neden olan faktörler; korunma önlemlerinin alınmaması, bilgisizlik, dikkatsizlik ve ihmal, kazalar, sabotaj, yanıcı madde sıçramaları ve doğa olaylarıdır.

Yangın sırasında; algılama, müdahale, önleme, kurtarma vb. önlemlerin bir bütün içerisinde ele alınması, yangın güvenlik önlemleri olarak adlandırılmaktadır. Yapılarda yangın güvenliğinin sağlanmasında başvurulan temel iki teknik, "Aktif Koruma" ve "Pasif Koruma"dır.

Kontrol dışına çıkan yanmalar sonucu meydana gelen yangınların durdurulması işlemine söndürme denir. Söndürme işleminin gerçekleşmesi için; yanmayı tanımlayan yangın üçgeninde bulunan unsurlardan en az bir tanesi ortadan kaldırılmalıdır. Söndürme; insan gücü kullanılarak ve/veya otomatik sistemler kullanılarak yapılabilir.

Yangın söndürme sistemlerinde; su, karbondioksit gazı, kuru kimyevi toz, köpük, söndürücü gazlar vb. malzemeler kullanılmaktadır.

Afetlerin önlenmesi ve zararların azaltılması amacıyla bir afet anında yapılması gereken çalışmaların yönlendirilmesi, koordine edilmesi, planlanması ve gerekli kararların alınarak uygulanabilmesi için toplumun tüm kurum ve kuruluşları ile yönlendirilmesi ve yönetilmesi süreci afet yönetimi olarak tanımlanmaktadır.

Yangın afeti dâhil tüm afet olayları ile ilgili faaliyetler; zarar azaltma, önceden hazırlık, kurtarma ve ilk yardım, iyileştirme ve yeniden inşa safhalarından oluşmaktadır.

Kurum, kuruluş ve iş yerlerinde yangını önleme tedbirleri yapısal tedbirler ve organizasyonel tedbirler olmak üzere iki kısımda ele alınır.

Yangının fark edilmesi ilk olarak koku, sonra duman ve son olarak alev görülmesi aşamalarından oluşmaktadır. Yangının erken fark edilmesi, doğuracağı zararların en aza inmesine ve kolay söndürülmesine imkân sağlayacaktır.

Yangına sebebiyet vermemek için; baca temizliğine özengösterilmesi, yanıcı maddelerin güvenli yerlerde bulundurulması, çocukların ateşten uzak tutulması, evlerde duman dedektörü bulundurulması vb. konularda dikkatli davranılmalıdır.

Olası bir yangın anında, bulunduğunuz yerde yangın ihbar düğmesi var ise basıılmalıdır veya itfaiye (ALO 110) aranmalıdır. Eğer yangın ormanlık alanda ise durum mutlaka 177 numaralı telefona bildirilmelidir. Gerekli durumlarda acil yardım için ilgili birimler (ambulans, polis, jandarma vs.) bilgilendirilmelidir.