İnsan Kaynaklı Afetlerde Risk ve Zarar Azaltma

İnsanlar için ekonomik, sosyal, fiziksel ve çevresel kayıplara sebep olarak insan yaşamını durduran veya sekteye uğratan, yerel imkânlar ile baş edilemeyen her türlü olay afet olarak tanımlanır. İnsanlık tarihi boyunca dünya üzerinde birçok afet meydana gelmiş ve Türkiye de bu afetlerden en çok zarar gören ülkeler arasında yer almıştır. Meydana gelen afetlerden dolayı afet riski taşıyan ülkelerde afetlerle mücadelede afet yönetimi büyük önem taşımaktadır.

Afetin her çeşidinde olduğu gibi insan kaynaklı afetlerde de risk belirleme ve zarar azaltma evresi afet yönetiminin en önemli basamağıdır. Afet yönetimi; afet öncesi, afet anı ve afet sonrası için ihtiyaç duyulan bütün çalışmaları kapsamaktadır. Günümüzde geleneksel afet yönetim sistemi yaklaşımları, afetlerin olumsuz etkilerini azaltmada yetersiz kaldığından 1990 yılından itibaren dünya genelinde modern (bütünleşik) afet yönetim sistemi ön plana çıkmıştır. Modern afet yönetim sistemi risk ve zarar azaltma, hazırlıklı olma, müdahale etme ve iyileştirme basamaklarından oluşur. Afet yönetim sistemleri ülkelerin geçmişte yaşadığı deneyimlerin birikimi ile oluşturulmuş sistemler olup Türkiye de edindiği tecrübeleri kullanarak zamanla kendini geliştirmiş, 2009 yılında AFAD Başkanlığı kurulmuştur. AFAD, ilgili kanunla birlikte Başbakanlık bünyesine bağlanarak yetki ve sorumluluklar tek bir çatı altında toplanmış ve yetki kargaşasının önüne geçilmiştir.

18 Aralık 2010 tarihinde Arap Baharı olarak adlandırılan rejim karşıtı gösteriler 2011 yılı Mart ayında Suriye’de de etkisini göstermeye başlamış ve olayların büyümesiyle ülke, iç savaşa sürüklenmiştir. İç savaştan etkilenen sivil halk Türkiye başta olmak üzere Lübnan, Ürdün, Irak, Mısır ve Kuzey Afrika gibi ülkelere zorunlu olarak göç etmiştir. Türkiye yaklaşık 3.5 milyon Suriyeli mülteciye ev sahipliği yapmaktadır.

Türkiye, Suriyeli mültecilerin özellikle barınma, sağlık ve eğitim alanlarında ihtiyaçlarının karşılanması için olağanüstü bir çaba harcamaktadır. Suriyeli mültecilere insani yardım sağlama ve ihtiyaçlarının giderilmesi noktasında AFAD ve sivil toplum kuruluşları iş birliği ile çeşitli yardım kampanyaları yürütülerek geçici konutlarda bulunan mültecilerin yaşam koşullarının iyileştirilmesi amaçlanmıştır. Suriyeli mültecilerin misafir edildiği konteyner ve çadır kentlerde de dâhil olmak üzere geçici konaklama merkezlerinin yönetimi AFAD tarafından AKFEN yazılım sistemi kullanılarak koordine edilmekte, afetzedelere mümkün olan en iyi hizmetin sağlanması hedeflemektedir. Bütün istatistiksel veriler ve raporlar tek bir merkezden elektronik olarak takip edilebilmektedir. AFAD tarafından kullanılan AFKEN yazılım sistemi geçici barınma merkezlerinin yönetimi ve idaresi kolaylaştırmış, Suriyeli konukların ihtiyaçlarına ilişkin verileri aynı veri tabanında toplayarak, tüm sakinlere eşit hizmet verecek şekilde ihtiyaçların karşılanmasını kolaylaştırmaktadır.