Ayak Bileği Eklemi ve Ayağın Yapısı ve İşlevi

Ayak-Ayak Bileği Osteolojisi

Ayağın fonksiyonel olarak üç bölümü bulunmaktadır: Talus ve kalkaneusu içeren arka ayak, tarsal kemikleri (navikula, medial kuneiform, orta kuneiform, lateral kuneiform) ve kuboideumu içeren orta ayak, metatars ve falanksları içeren ön ayak.

Ayak bileği tibia, fibula ve talus kemiklerinden meydana gelir. Alt ekstremitenin en distalinde yer alan ayak talus, kalkeneus, navikula, medial kuneiform, orta kuneiform, lateral kuneiform, kuboideum, metatarsaller, başparmakta iki falanks ve diğer parmaklarda üç falanks olmak üzere toplam 26 kemikten oluşur.

Ayak-Ayak Bileği Artrolojisi

Ayak bileği eklemi (talokrural eklem) tibia, fibula ve talusun troklear yüzeyinden meydana gelir. Tibiotalar, distal tibiofibular ve fibulatalar eklemin birleşmesinden oluşur. Talokrural eklem menteşe tipi bir eklemdir.

Talokrural eklemin eklem kapsülü eklem stabilitesinin devamlılığını sağlayan kollateral ligamentler ile güçlendirilmiştir. Talokrurual eklemin medial kollateral ligamenti deltoid ligament olarak adlandırılır. Deltoid ligamentin primer görevi ayak bileğinin medial bölgesini güçlendirmektir. Yüzeyel ve derin olarak iki kısımdan oluşur.

Ayak bileğinin lateral ligament kompleksi, medial lateral kompleksi ve sindezmotik ligamentler olarak 3 parçaya ayrılır. Bu ligamentler: Anterior talofibüler ligament (ATFL), Kalkenofibüler ligament (KFL) ve Posterior talofibüler ligament (PTFL).

Sindezmotik ligament ise distal fibula ve tibia arasında bulunur ve bu iki kemik arasında stabiliteyi sağlar. Bu ligament kompleksi eksternal rotasyonda iken yaralanır.

Ayak bileği normal hareket genişliği 10-20° dorsi fleksiyon ve 40-55° plantar fleksiyondur.

Subtalar eklem (talokalkaneal eklem) kalkaneusun posterior, orta ve anterior fasetleri ile talus arasında oluşan üç eklemden oluşur.

Subtalar eklemde normal hareket genişliği 20-30° inversiyon ve 5-10° eversiyondur.

Transvers tarsal eklem (Midtarsal/Chopart eklemi) arka ayakta talus ile navikula arasındaki talonaviküler eklemin bir parçası ile ön ayakta kuboideum ve kalkaneus arasındaki kalkaneokuboid eklemin oluşturduğu fonksiyonel bir eklemdir.

Tarsometatarsal eklem (Lisfrank eklem) ilk 3 kuneiform ile ilk 3 metatarsalin, kuboideum ile 4. ve 5. metatarsallerin birleşmesinden oluşur.

İntermetatarsal eklem her bir metatars aralığın ayrı ayrı eklem kapsülü ile kaplı olduğu eklemdir.

Metatarsofalangeal eklem distal metatarsal koveks uç ile proksimal falanksın konveks uçları arasında meydana gelir.

İnterfalangeal eklem 5 proksimal falanksın dışbükey distal uçları ile distal falanksların içbükey proksimali arasında meydana gelir.

Ayak Arkları

Ayakta medial, lateral ve transvers metatarsal ark olmak üzere üç ark bulunmaktadır. Arklar şok absorbsiyonunun sağlanması, ağırlığın doğru bir şekilde dağıtılabilmesi gibi önemli görevler üstlenirler. Medial longitudinal ark, ayağın primer yük taşıyan ve şoku absorbe eden yapısıdır. Bu ark, arklar arasında en genişidir.

Medial longitudinal arkı destekleyen statik yapıların en önemlisi plantar fasyanın orta bandıdır. Arkın primer dinamik desteği ise tibialis posterior kasıdır.

Lateral Longitudinal Ark: Topuk vuruşundan taban temasına geçerken kalkaneal temasın ardından ayağın yerle temas eden arkıdır.

Transvers ark anterior, mid ve posterior olmak üzere 3 bölümden oluşmaktadır.

Kaslar

Ayak bileği ve ayağın ekstrinsik kaslarının proksimal bağlantıları bacakta bulunurken intrinsik kasların hem proksimal hem distal bağlantıları ayakta bulunur.

Ekstrinsik kaslar bacakta anterior, lateral ve posterior olmak üzere üç bölümde yer almaktadır. Ön grup kasların yapışma yeri tibianın anterior ve lateral yarısı ile fibula ve interosseus membrandır. Ön grup ekstrinsik kaslar tibialis anterior, ekstansör digitorum longus, ekstansör hallucis kongus ve fibularis tertiustur. Bu dört kas da talokrural eklemin önünden geçtiği için dorsi fleksiyon yaptırmaktadırlar.

Fibularis longus ve brevis kasları (peroneus longus-brevis) bacağın lateralinde yer alan kaslardır. Bu kaslar ayağın esas evertörleridir. Ayak bileğinin lateralinin stabilizasyonunu sağlayan ana kaslardır.

Posterior ekstrinsik kaslar yüzeyel ve derin grup kaslar olmak üzere iki bölümde incelenmektedir. Gastrocnemius, soleus ve plantaris kasları yüzeyel grubu oluştururken tibialis posterior, fleksör digitorum longus ve fleksör hallucis longus kasları derin grubu oluşturmaktadır.

İntrinsik kaslar hem başlama hem de yapışma yerleri ayak içinde olan kaslardır. Ayağın dorsalinde ekstansör digitorum brevis kası bulunmaktadır. Bu kas kalkaneusun lateral ve dorsalinden başlar. 2-4. parmakların dorsal apenovrazuna yapışır. Geriye kalan intrinsik kaslar ayağın plantar yüzeyinden başlayıp plantar yüzünde sonlanır. Bu kaslar dört katman hâlinde incelenir.