Yaralanmalarda İlk Yardım

Yaralanma

Yara, bir travma sonucu canlı dokunun bütünlüğünün (vücudun iç ya da dış yüzeyinde) bozulması anlamına gelir. Travma; ani olarak dıştan mekanik bir etki sonucu meydana gelen, sağlığı tehdit eden, fiziksel ve ruhsal hasarlara yol açan bir olaydır. Yaralanma ise travmanın oluşturduğu etkiye bağlı olarak deri veya deri altı dokularının bütünlüğünün bozulmasına denir. Yumuşak doku, deri altı dokusu, kas, damar, sinir, lenf ve organlar yaralanma durumundan etkilenebilir.

Yara Çeşitleri ve İlk Yardım

Yaralar değişik araştırmacılar tarafından farklı kriterlere göre sınıflandırılmıştır. Yaralar görünümüne göre 2 gruba ayrılmaktadır. 1. Açık yaralar 2. Kapalı yaralar.

Açık Yaralar: Açık yara tipleri: Derinin sert bir yüzeye sürtünmesi sonucu oluşan yaralara sıyrık yaraları denir. Epidermisin ve dermisin bir bölümünün kaybının söz konusu olduğu yaralardır. Yara yüzeyi temiz değildir. Hafif ağrı vardır ve kanama sınırlıdır. Özel koşullarda çok keskin aletlerle, cerrahinin amacına uygun olarak istenilen genişlikte ve büyüklükte gerçekleştirilen yaralara kesik yaralar denir. Yara yüzeyi temizdir. Kazara ya da keskin aletlerle (bıçak, jilet, ustura, cam, metal vb.) oluşan yaralara yırtılma yaraları denir. Yara kenarları düzensiz olabilir. Bu yaralarda doku hayatiyeti kesik yarasından daha fazladır. Derinin bir parçası tamamen kopmuş ya da küçük bir yerinden bağlı kalmış olan yaralara kopma yaraları denir. Kanama fazla görülür. Derin dokularda keskin/sivri bir obje ile oluşturulan yaralara delinme yaraları denir. Obje ekstremiteyi/organı geçip karşı taraftan çıkarsa perforasyon yarası meydana gelir. Dış kanama sınırlıdır, fakat içte oluşan hasar iç kanamaya sebep olabilir. Yara oluşumundan itibaren en az altı saat geçmiş, dikilmiş ancak dikişleri açılmış, yara dudakları düzgün olmayan, yara oluşurken ya da sonrasında kirlenmiş yaralar, derin olan, ateşli silah ya da ısırma sokma neticesinde oluşmuş yaralara enfekte yara denir.

Kapalı Yaralar: Deri bütünlüğünün bozulmadığı, deri ya da muköz membranın vücut boşluklarını döşeyen zar) altındaki yumuşak doku yıkımının var olduğu yaralardır. Bu durumda cilt altındaki hücreler, damarlar ve sinirler zarar görür. Hasarın derecesi, yaralanmaya neden olan etkenin gücüne göre değişir.Kapalı yara tipleri; Kontüzyon: Künt bir travma sonucu görülen yaralanma şeklidir. Hematom: Mekanik bir zorlanma sonucu kanın damar dışına çıkarak yumuşak dokular arasında birikmesi ile oluşur. Burkulma: Eklem ligamentlerin de ve kapsülünde oluşan zedelenmedir. Bül: İnterstisyel aralıkta sıvı birikmesidir. Yanıklar, donmalar vb. durumlarda oluşabilir.

Baş ve Omurga Yaralanmaları: Ölüm ve sakatlanmalara neden olduğu için çok önemlidir. Trafik kazalarında sakat kalma nedenlerinin % 40’ı ve ölümlerin % 80’i baş ve omurga yaralanmalarından kaynaklanmaktadır

Göz yaralanmaları:

Göğüs Yaralanmaları: Göğüs yaralanmaları, kalp ve akciğerin doğrudan yaralanma olasılığı yüzünden çok önemlidir. Her göğüs yaralanması ciddidir.

Karın Yaralanmaları: Karın bölgesi, diğer vücut boşlukları gibi kemik doku ile korunmadığı için yaralanmalara açık bir bölgedir. Bu bölgede yaşamsal öneme sahip organ ve dokular bulunur. Hasta veya yaralının karın bölgesindeki yarasının boyutları ve derinliği önemlidir. Delici ve kesici yaralanmalarla oluşan açık yaradan karın içi organlar dışarı çıkmış olabilir, iç ve dış kanamalar görülebilir

Yaralanmalarda Tetanoz Profilaksisi

Tetanos aşısı (toksoidi) kullanılarak tetanos hastalığının gelişimi etkili ve uzun süreli olarak önlenebilir.