Rakipler

İşletmeler, faaliyetlerini yürütürken sektörde varlık gösteren başka rakip işletmelerle birlikte iş yaparlar. Rekabetin işletmeler ve toplum için bir takım fonksiyonları vardır. Bu fonksiyonlar, rekabetin tüketici egemenliğini sağlama fonksiyonu, rekabetin seçme özgürlüğünü arttırma fonksiyonu, rekabetin etkin kaynak kullanımına zorlama fonksiyonu, rekabetin yenilikleri teşvik etme fonksiyonu, rekabetin bireysel ve toplumsal çıkarları bağdaştırma fonksiyonu, rekabetin performansı arttırma fonksiyonu ve rekabetin zoru ve baskıyı önleme ve demokratikleştirme fonksiyonu olarak sıralanabilir.

İşletmeler, müşteriler ve toplum için çeşitli fonksiyonları olan rekabetin dört genel tipinden bahsedilmektedir. Bu dört tip rekabetin hangisinin iş yapılan sektörde baskın olduğunun bilinmesi rakiplerle kurulacak iletişimin tarzı üzerinde etkili olacağı önemlidir. Bu rekabet türleri fiyat rekabeti, kalite temelli rekabet, konum temelli rekabet ve zaman temelli rekabettir.

Bir işletmenin hedef kitlesi olarak rakiplerini ve rakipleriyle iletişimini belirleyecek en temel unsurların başında, işletmenin içinde yaptığı piyasa yapısı yer alır. Bir örgütün içinde iş yaptığı farklı piyasa türlerinden bahsetmek mümkündür.

Ekonomik çevreyi belirgin kılan dört temel piyasa türü, tam rekabet piyasaları, tekelci rekabet piyasaları, oligopolcü rekabet piyasaları ve tam tekel piyasaları olarak sıralanabilir.

Rekabetin belirleyici aktörleri rakiplerdir. Rakipler, aynı faaliyet dalında aynı hedef kitleye ürün sunan işletmelerdir. Bir rakip analizinin dört temel bileşeni vardır. Bunlar gelecekteki hedefler, mevcut strateji, varsayımlar ve yeteneklerdir.

İşletmelerin içinde bulundukları rekabet piyasasını anlayabilmeleri için giriş hakkı, dış koruma, yararlanılabilir pazar kısmı, sektördeki kârların gelişme durumu ve gelişmenin genel eğiliminden haberdar olmalıdırlar.

Rakiplerle olası ilişki biçimleri ise çatışma, rekabet, ortaklık ve danışıklık olarak sıralamışlardır. Çatışma: Odağında rakip yer alır. Yüzleşme gerçekleşmesi ihtimali oldukça yüksektir. Örneğin durgun bir pazarda, pazar payını arttırmak isteyen bir işletme bunun için rakipleriyle mücadele etmelidir. Bu mücadele de çoğunlukla çatışmayı içerecektir. Rekabet: Amaç odaklı bir kavramdır. Rakipler aynı ödülü yani müşteriyi kazanmak için mücadele verirler. Rekabetin düzeyi genellikle pazarın cazibesine ve endüstrinin yapısına göre farklılık gösterir. Ortaklık: Belirli ortak bir amaç için birlikte çalışmaya ilişkindir. Danışıklık: Üçüncü şahıslara zarar vermek için yapılan iş birliği hareketleridir. Bu tür hareketler genellikle yasa dışı olarak görülür.

Rakiplerle gerektiği gibi rekabet edebilmek için onlar hakkında bilgiye sahip olmak büyük önem taşır. Rakiplere ilişkin olarak erişilen enformasyon genellikle işletmenin rakiplerle arasındaki göreli güçlü ve zayıf yönleri karşılaştırabilmesi için, rakiplerin eylemlerini takip edebilmek için ve rekabet stratejileri geliştirilebilmesi için kullanılır.

Davidson (1997) rakiplere ilişkin olarak erişilmesi gereken bilginin üç temel başlık altında ele alınabileceğini ifade etmektedir. Bunlar kayıtlı, gözlenebilir ve fırsatçı verilerdir. Kayıtlı veriler, yayınlanmış olan ve herkesin kolaylıkla erişebilecekleri verilerdir. Gözlemlenebilir veriler, işletmenin rakiplerinin davranışlarını gözlemleyerek elde edebileceği verilerdir. Fırsatçı veriler ise çok fazla planlama ve örgütleme gerektirirler. Bu tür veriler tedarikçilerle, müşterilerle ya da eskiden rakiplerle çalışan kişilerle yapılan görüşmelerden elde edilmektedir.