İdari İşlemler

İdare, görevlerini idari işlemler ve bunların maddi hayata geçirilmesi olan idari eylemlerle yerine getirir. İdari işlemler, bireysel idari işlemler (idari kararlar), düzenleyici işlemler ve idari sözleşmeler olarak sınıflandırılabilir. İdari işlemler, tek yanlı ve icraidirler. İdari işlemler, hukuka uygunluk karinesinden yararlanırlar. İdari işlemler, re’sen (kendiliğinden) uygulanabilirler. İdari işlemler kamu yararı amacına yöneliktir. İdari işlemler, yargısal denetime tabidirler. Bireysel idari işlemler, belli kişi ve durumlara ilişkin olan işlemlerdir. Bu işlemlerle, idarenin tek taraflı iradesi ile kişiler ve şeyler üzerinde yeni hukuki durumlar ortaya konulur, değiştirilir ya da kaldırılır. Maddi açıdan idari kararlar, şart işlemler ve subjektif işlemler olarak ayrılır. Şart (objektif -nesnel) İşlemler: Bir kişi ya da nesneyi, hukuk kuralları tarafından düzenlenmiş, objektif ve kişilik dışı bir statüye (duruma) getiren ya da bu statüden çıkaran işlemlerdir. Subjektif (öznel) İşlemler: Belirli bir kişi ya da nesnenin, kapsamını kendi belirledikleri hukuki duruma sokan işlemlerdir. Subjektif işlemler, kişiye göre değişik sonuçlar ortaya koyar. Doğuracakları hukuki sonuçlar bakımından idari işlemler yapıcı (inşai) ve belirleyici (tespit edici) idari işlemler olarak değerlendirilir. Yapıcı (İnşai) idari işlemler: Belirli bir kişi ya da nesne ile ilgili olarak yeni bir durumun ortaya çıkaran ya da geçerli durumu değiştiren, ortadan kaldıran idari işlemlerdir. Belirleyici (tespit edici) işlemler: Yeni bir hukuki durum yaratmayan, mevcut hukuki durumu tespit eden işlemlerdir Açıklanan iradelerin sayısına ve irade açıklamasının usulüne göre idari işlemler, basit işlemler, kolektif işlemler ve karma işlemlerdir.

Basit idari işlemler: İdari işlem tek bir iradenin açıklanması ile ortaya çıkıyor ise basit idari işlem olarak adlandırılır. Kolektif idari işlemler: Birden çok irade, aynı anda ve aynı yönde açıklanarak ortaya çıkan işlemlere kolektif idari işlem denir. Karma idari işlemler: Birden fazla irade, aynı hukuki sonuca yönelik olarak belirli bir sıraya göre açıklanmaktadır. Müşterek kararnameler, karma idari işlemlerin tipik örneğidir.

İradenin açıklanma biçimine göre idari işlemler sarih ve zımni işlemlerdir. Kişiler üzerindeki etkisine göre idari işlemler yararlandırıcı ve yükümlendirici işlemlerdir.

İdari işlemler; yetki, şekil, sebep, konu ve amaç unsurlarından oluşur.

İdari işlemler, Anayasa ve kanunlar tarafından yetkilendirilmiş kişiler tarafından yapılabilir. Kimse kanundan kaynaklanmayan bir yetkiyi kullanamaz. Yetkiler bizzat kullanılır. İdari işlemler ve kararlar belirli şekil kurallarına uyularak yapılırlar. Kanun tarafından belirlenmiş şekilde yapılmayan idari işlemler hukuka aykırı olurlar.

Hukuka uygun idari işlemler, işlemden önce ortaya konulmuş hukuk kurallarında belirlenen sebeplere dayanırlar. İdari işlemin konusu, hukuken mümkün ve meşru olmalıdır. İdari işlemin konusu, o işlemin ortaya çıkardığı hukuksal netice ya da hukuk aleminde yaptığı değişikliktir. İdari işlemlerin yapılmasının en genel amacı kamu yararını sağlamaktır.