Memur Statüsüne Özgü Durumlar ve Memurluğu Sona Erdiren Haller

Memurların yerine getirdikleri kamu görevi sebebiyle ayrı bir statü ve ayrı bir hukuki rejime tabi olmaları gerekir. Bu sebeple memurların tabi olduğu disiplin ve ceza sorumlulukları, memurluk statüsünden kaynaklanan kısıntılar, memurluğun sona ermesi vb. hususlar hakkında bu ayrı statü ve hukuki rejim göz önüne alınarak kurallar ihdas edilmiştir.

Memurların görevleriyle ilgili müspet ve menfi ödevleri bulunmaktadır. Memurların bu ödevlere aykırı davranışları disiplin suçu oluşturacaktır. Bir memurun disiplin suçu işlediği iddiası ile başlayan süreç bir bütün olarak memur disiplin rejimi olarak adlandırılır.

Memur disiplin rejimi memurluk statüsünden kaynaklanan bir takım ilkelerle şekillenmiştir; memura kanunda öngörülmemiş olan disiplin cezası verilemez, memura işlediği disiplin suçunun karşılığında bir disiplin cezası verilebilir, memurun disiplin cezası gerektiren eylemi ile cezası arasında ölçülülük olmalıdır, disiplin soruşturmasında şüpheden sanık yararlanır, disiplin soruşturmasının gizliliği asıldır.

DMK'da yer alan disiplin cezaları; uyarma, kınama, aylıktan kesme, kademe ilerlemesinin durudurulması ve devlet memurluğundan çıkarma olmak üzere 5 tanedir.

Disiplin soruşturmasına kanunda yazılı süreler içerisinde başlanmaz ve yine soruşturma kanunda yazılan süre içerisinde bitirilmez ise disiplin cezası verme yetkisi zamanaşımına uğrar.

Disiplin soruşturmasında soruşturmacı veya soruşturma kurulu memur hakkında delilleri toplar. Memura savunma hakkı tanınmadan disiplin cezası verilemez. Savunma hakkının tanınması anayasal zorunluluktur.

Disiplin cezalarına karşı idari ve yargısal olmak üzere 2 tür başvuru yolu vardır.İdari başvuru memurun ilgili kurula itiraz etmesidir. İtiraz süresi cezanın tebliğinden itibaren 7 gündür. 7 gün içinde itiraz edilmezse ceza kesinleşir.Yargısal başvuru tüm disiplin cezalarına karşı idari yargıda dava açma imkanıdır. Anayasa gereği disiplin kararları yargı denetimi dışında bırakılamaz.

Memurların korunmaları bakımından işledikleri iddia edilen görev suçlarından ötürü yargılanmaları kural olarak izne tabidir. Görev suçu niteliğinde olmayan suçlar bakımından diğer bireylerin tabi olduğu ceza kovuşturması usulü memurlar içinde geçerli olmaya devam edecektir.

Memurların görevleri nedeniyle işledikleri suçlardan ötürü yargılanmalarına ilişkin usül 4483 sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanun'da yer almaktadır. Ancak bazı kişiler memur ve diğer kamu görevlisi sayılsa da 4483 sayılı Kanun öngördüğü usule tabi değildir. Bazı suçlar bakımından da 4483 sayılı Kanun uygulanmaz ve cumhuriyet savcısı için yetkili merciden izin alma şartı aranmaz. Bu istisnai haller dışında 4483 sayılı Kanun yetkili merciye cumhuriyet savcısına izin verip vermeme konusunda yetki tanımıştır.

İzin vermeye yetkili merciin izne ilişkin kararına itiraz edilebilir. Bu itiraz Danıştay yahut Bölge İdare Mahkemeleri'ne yapılır. İtiraz üzerine verilen karar kesindir.

Kadro açığı memurluk statüsünü kısıtlar. Kadrosu kaldırılan memurun en geç 6 ay içerisinde kendi kurumunda niteliklerine uygun bir kadroya atanması zorunludur. bu memurlar kurumlarında atanma imkanı bulunmaması halinde başka bir kurumdaki kadrolara atanmak üzere Devlet Personel Başkanlığı'na bildirilir. Kadrosu kaldırılan memurun maaş ve diğer hak ve yükümlülükleri devam eder.

Görevden uzaklaştırma memurluk statüsünü kısıtlar. Görevden uzaklaştırma bir disiplin cezası değildir. Belli sebeplerle görevi başında kalması sakıncalı görülen memurun belli bir süre ile görevi başından uzaklaştırılmasını sağlayan ihtiyati tedbirdir.

Memurluğu sona erdiren haller; çekilme, çekilmiş sayılma, memurluktan çıkarılma, bağdaşmazlık, koşullarda eksiklik, emeklilik ve ölüm olmak üzere 7 tanedir.

Çekilme, istifa etme anlamına gelir. Memur, kanunda öngörülen bazı sınırlamalara uymak suretiyel istifa edebilir.Çekilme müstafi olma demektir. Memur kanunda öngörülen hallerin gerçekleşmesi ile müstafi sayılır. Memurluktan çıkarılan kimse ihraç edilmiş olur ve bir daha memuriyete alınmaz. Memuriyetle bağdaşmayan bir görevi kabul eden kimsenin memuriyeti son bulur. Memuriyet için aranan koşulları kaybeden veya bunlara sahip olmadığı sonradan anlaşılan kimsenin memuriyetine son verilir. Memur belli yaş haddini veya belli hizmet süresini doldurmakla emeklilik statüsüne girer. Ölüm memurluğu sona erdiren doğal bir sebeptir.