Hukuk Yargısında Kanun Yoluna İlişkin Yazışmalar

Kanun yolu, mahkeme kararlarının hukuka uygun olup olmadıklarının denetlenerek eksiklik veya hata bulunması hâlinde bunların giderilmesi için taraflara verilmiş bir başvuru imkânıdır.

Kanun yolu çeşitli sınıflandırmalara tabi tutulmaktadır. Bu sınıflandırmalardan en temel olanı olağan ve olağanüstü kanun yolları şeklinde yapılan ayırımdır.

Olağan kanun yolları, istinaf ve temyizdir; olağanüstü kanun yolları ise, kanun yararına temyiz ve yargılamanın iadesidir.

İstinaf, kural olarak ilk derece mahkemeleri tarafından verilen nihai kararlara karşı başvurulabilen olağan kanun yoludur. İstinaf başvurusunda verilmiş kararın maddi ve hukuki yönden tekrar incelenmesi talep edilebilmektedir. Genel veya özel görevli bütün ilk derece mahkemelerinin nihai kararları istinafın konusunu oluşturabilir.

İstinaf dilekçesinde bulunması gereken unsurlar şunlardır: Başvuran ile karşı tarafın davadaki sıfatları, adı, soyadı, Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası ve adresleri; varsa kanuni temsilci ve vekillerin adı, soyadı ve adresleri; kararın hangi mahkemeden ve tarihi ile sayısı; kararın başvurana tebliğ edildiği tarih; kararın özeti; başvuru sebepleri ve gerekçesi; talep sonucu ve başvuranın veya varsa kanuni temsilci ya da vekilin imzası.

Temyiz, bölge adliye mahkemesi tarafından verilen ve aleyhine temyiz yoluna gidilebilecek kararlar ile hakem kararlarının iptali üzerine verilen kararlara karşı başvurulabilecek olağan kanun yoludur.

Bazı hâllerde ilk derece mahkemesinin kararına karşı da doğrudan temyiz yoluna başvurulması mümkündür. Ancak temyiz, kural olarak bölge adliye mahkemesi kararlarına karşı başvurulabilecek kanun yoludur.

Temyiz dilekçesinde şu unsurlar yer alır: Temyiz eden ile karşı tarafın davadaki sıfatları, adı, soyadı, Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası ve adresleri; tarafların varsa kanuni temsilci ve vekillerinin adı, soyadı ve adresleri; temyiz edilen kararın hangi bölge adliye mahkemesi hukuk dairesinden verilmiş olduğu, tarihi ve sayısı; Yargıtayın bozma kararı üzerine, bozmaya uygun olarak ilk derece mahkemesince verilen yeni kararın veya direnme kararına karşı temyizde direnme kararının, hangi mahkemeye ait olduğu, tarihi ve sayısı; ilamın tebliğ edildiği tarih; temyiz sebepleri ve gerekçeleri; duruşma talebi hâlinde bu istek; temyiz edenin ya da varsa kanuni temsilci veya vekilin imzası.

Hukuk yargılamasında kesin olarak verilmiş veya kesinleşmiş hükümlere karşı yeniden yargılama yapılması imkânı sağlayan kuruma yargılamanın iadesi denilmektedir. Yargılamanın iadesi olağanüstü bir kanun yolu olup sadece kanunda yazılı sebeplerle başvurulabilir. Yargılamanın iadesinde yeniden yargılama yapılarak yeniden hüküm verilebilir.

Kanun yararına temyiz, ilk derece mahkemelerinin ve bölge adliye mahkemelerinin kesin olarak verdikleri kararlarla, olağan kanun yollarından (istinaf ve temyizden) geçmeden kesinleşen kararlara karşı başvurulabilen istisnai bir kanun yoludur.

Kanun yararına temyiz, kesin olarak verilen veya kesinleşmiş olan kararlara karşı başvurulabilen bir yol olduğundan, olağanüstü bir kanun yoludur. Kanun yararına temyizin amacı, kesinleşmiş olmasına rağmen hukuk hayatında var olan hukuka ve mantığa aykırı kararların hukuk hayatından çıkarılmasıdır.

Kanun yararına temyiz yoluna sadece Adalet Bakanlığı ve Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı başvurabilir.