Hukuk Yargısında Geçici Hukuki Korumaya İlişkin Yazışmalar

Geçici hukuki korumalar mahkeme kararları gibi nihai kararlar içermezler. Tedbirlerin amacı dava devam ederken koruma talep eden tarafın hakkına zarar gelmesine engel olmaktır.

Geçici hukuki koruma tedbiri kavramı, ihtiyati tedbir kavramı ile karıştırılmamalıdır. Geçici hukuki koruma tedbirleri; ihtiyati tedbir, delil tespiti ve diğer hukuki koruma tedbirlerini de kapsayan bir üst kavramdır.

Geçici hukuki koruma tedbirlerinden ihtiyati tedbir ve delil tespiti başlıkları Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK)’nda açıkça ve ayrıntılı biçimde düzenlenmiştir. Bunların dışında özel kanunlarda düzenlenen başka geçici hukuki koruma tedbirleri de mevcuttur.

Tarafların arasındaki uyuşmazlığın çözülmesi ile kesin hukuki koruma tanınana kadar hakkın kaybolmaması adına geçici bir hukuki koruma sağlanması gündeme gelebilir. Bu amaçla ihtiyati tedbir talebinde bulunulur.

İhtiyati tedbir kararı verilebilmesi için şu hususların varlığı gerekir: Hakkın elde edilmesinin önemli ölçüde zorlaşacak olması, hakkın elde edilmesinin tamamen imkânsız hâle gelecek olması, gecikme sebebiyle bir sakıncanın yahut ciddi bir zararın doğacak olması.

ihtiyati tedbir dava açılmadan evvel istenebileceği gibi dava açıldktan sonra da istenebilir.

Dava açılmadan önce istenecek ihtiyati tedbir esas hakkında yetkili ve görevli mahkemeden istenebilir. Dava açıldıktan sonra ise ihtiyati tedbir davanın görüldüğü mahkemeden istenebilir.

İhtiyati tedbir kararı alınmasının ardından bir hafta içinde talepte tedbirin uygulanması için talepte bulunulması lazımdır. Yoksa ihtiyati tedbir kararı kendiliğinden kalkar.

Davacı bazen dava konusu şey üzerinde tedbir isteyebilir. Örneğin davaya konu taşınmazın üzerine tedbir konularak el değiştirmesine mani olabilir.

Davacı bazı durumlarda ise kendi menfaatine tedbir konulmasını isteyebilir. Örneğin boşanma safhasında kendisine zarar vermesinden korktuğu eşinin evden uzaklaştırılması gibi.

Delil tespiti de ihtiyati tedbir gibi geçici bir hukuki koruma tedbiridir. Delil tespiti kaybolmasından korkulan delilin koruma altına alınmasını sağlayan bir tedbirdir. Dava açılmadan evvel istenebileceği gibi dava açıldıktan sonra da istenebilir.

Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nda, kanunda yer verilen geçici koruma tedbirleri dışında özel kanunlarda yer alan başka tedbirlerinin bulunduğu açıkça belirtilmiştir.

İhtiyati haciz, muhafaza tedbirleri ve geçici düzenleme niteliğindeki kararlar gibi tedbirler diğer kanunlarda yer alan geçici hukuki koruma tedbirlerine örnek olarak verilebilir.

İhtiyati haciz, alacaklının alacağını zamanında alabilmek için mahkeme kararı ile borçlunun mallarına geçici olarak el koydurmasıdır. İhtiyati tedbir ve ihtiyati haciz birbirinden farklı tedbirlerdir. İhtiyati tedbir, dava konusu şey üzerine konulur. İhtiyati hacizde ise tedbir borçlunun malları üzerine konulur.

Diğer hukuki koruma tedbilerinden bir diğeri ise 6284 sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun kapsamında düzenlenmiştir. Bu kanun şiddete uğrayan kadınlar ve çocuklar ile sürekli takip altına alınmaktan rahatsız olan kimselerin devletten koruma talep edebilmelerini sağlar.