Hukuk Davalarına İlişkin Yazı ve Yazışmalar

Devlet, toplumsal hayatı düzenlemek adına bir takım kurallar koyar. Devlet tarafından konulan kuralların veya tanınan hakların ihlali hâlinde ise ihlal edilen hakkın aranması yine devlet tarafından sağlanır.

Hak arama yolları birden fazla olsa dahi uygulamada en çok başvurulan yol dava açma yoludur. Dava, kişilere tanınan hakkın ihlali veya ihlal edilme ihtimali hâlinde mahkemelerden hukuki korunma istenmesidir.

Davalar dava dilekçeleri ile açılırlar. Dava dilekçeleri ise belirli şekil kurallarına uymak zorundadırlar. Dava dilekçelerinin içerikleri HMK m. 119'da belirtilmiştir.

HMK m. 119'a göre dava dilekçesinde bulunması gereken unsurlar şunlardır; mahkemenin adı, davacı ile davalının adları ve soyadları ile adresleri, davacının Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası, varsa tarafların kanuni temsilcilerinin ve davacı vekilinin adı ve soyadı ile adresleri, davanın konusu ve mal varlığı haklarına ilişkin davalarda, dava konusunun değeri, davacının iddiasının dayanağı olan bütün vakıaların sıra numarası altında açık özetleri, iddia edilen her bir vakıanın hangi delillerle ispat edileceği, dayanılan hukuki sebepler, açık bir şekilde talep sonucu, davacının, varsa kanuni temsilcisinin veya vekilinin imzası.

Davanın açılmasının ardından davalı tarafın cevap dilekçesine binaen yazdığı dilekçe cevap dilekçesini oluşturur. Yazılı yargılama usulünde dava dilekçesi ve cevap dilekçesi dışında cevaba cevap ve ikinci cevap dilekçeleri de bulunmaktadır. Basit yargılama usulü ise dava dilekçesi ile cevap dilekçesinden oluşur.

Davacı ve davalı kavramları çekişmeli durumlarda söz konusu olur. Ancak bazı durumlarda ortada bir niza olmasa dahi mahkemeden talepte bulunulabilir. İşte bu gibi durumlar çekişmesiz yargı işini oluştururlar. Çekişmesiz yargı işine giren durumlar, HMK m. 382'de örnek kabilinde sıralanmıştır. Burada davacı kavramı yerine talepte bulunan, dava kavramı yerine de yargı işi kavramı kullanılır.

Çekişmesiz yargı işinde dava dilekçesi yerine başvuru dilekçesi kavramını kullanmak daha doğru olacaktır.

Dilekçelerin tamamlanması aşamasından sonra tensip tutanağı düzenlenir. Düzenlenen tensip tutanağında davanın türü ve mahkemenin davayı hangi yargılama usulü ile göreceği belirtilir. Ayrıca tensip zaptında ön incelemenin duruşmalı veya duruşmasız yapılacağı bilgisi yer alır.

Dilekçelerin teatisi aşamasının ardından ön inceleme aşamasına geçilir. Tahkikat aşamasına geçmeden ön inceleme aşamasının yapılması zorunludur. Daha sonra tahkikat aşamasına geçilir.

Tahkikat aşamasında duruşma tutanağı adı verilen belgeler düzenlenir. Düzenlenen duruşma tutanakları hâkim ve kâtip tarafından imzanlanmak zorundadırlar.

Dava, mahkeme tarafından verilen karar ile son bulur. Kararlar; ara kararlar ve nihai kararlar olmak üzere ikiye ayrılırlar. Nihai kararlar ise usule ilişkin nihai kararlar ve esasa ilişkin nihai kararlar olmak üzere ikiye ayrılırlar. Esasa ilişkin nihai kararlara hüküm adı verilir.

Hükümde yer alması gereken unsurlar HMK m. 297'de düzenlenmiştir,

Ara kararlar mahkemenin işlemlerinin devam etmesine yarayan kararlar iken nihai kararlar mahkemenin davadan el çektiği kararlardır.