Adli Yazı ve Yazışma Türleri

Adli yazı ve yazışmalar genel itibarıyla, tutanaklar, belgeler, makbuzlar, raporlar, müzekkereler, talimatlar, ilanlar ve kararlardır. Ancak adli yazı ve yazışmalar bunlarla sınırlı değildir. Önemleri ve günlük hayatta karşımıza çıkma ihtimalleri göz önünde bulundurularak konumuz, bu yazı ve yazışmalarla sınırlandırılmıştır. Kamu kurum ve kuruluşları bir işlemi resen yapabilecekleri gibi bu işlemi genelde bir talep üzerine yerine getirmektedirler. Bu talep ekseriyetle bir dilekçe olarak karşımıza çıkmaktadır.

Dilekçe kelime anlamı itibarıyla, bir dileği bildirmek için resmî makamlara sunulan, imzalı ve adresli, pullu veya pulsuz yazı, istida, arzuhâl demektir. Dilekçeler genel dilekçeler ve adli dilekçeler olmak üzere iki türlüdür. Adli dilekçeler adli makamlara verilen ve genellikle içerikleri kanunlarca belirlenmiş olan dilekçelerdir. Bu dilekçeler; dava dilekçesi, davaya cevap dilekçesi ve temyiz dilekçesi gibi dilekçelerdir. Dilekçeler, adli yazı ve yazışma kurallarına uygun olarak hazırlanmalıdır. Dilekçenin tam, kısa, açık, doğru ve dil bilgisi kurallarına uygun olması gerekir. Dilekçe eksik ise kendisine başvurulan makamın istenilen hususu yapmaması veya yapamaması tehlikesi doğabilir. Dilekçede başvurulan makamın adı, metin ve tarih bilgileri yer almalıdır. Ayrıca başvuruda buluanın adı ve soyadı ile imza ve adresi bulunmalıdır.

Kamu kurum veya kuruluşu bir talep aldığında ya da resen harekete geçmesi gereken hâllerde, o konuyla ilgili bir karara varmalıdır ve işi neticelendirmelidir. Bunun için çeşitli adli yazı ve yazışmalar meydana gelebilmektedir. Yapılan işin türüne ve mahiyetine göre, yetkili kişilerce bu süreçte bir tutanak hazırlanabilir, bazı belge ve makbuzlar düzenlenebilir, ilan verilmesi veya bir başka kuruma müzekkere veyahut talimat yazılması gerekebilir. Yine teknik konularda uzman kişilerden bir görüş alınarak rapor düzenlenebilir. Nihayet bu süreç sonucunda resen harekete geçen ya da bir taleple harekete geçirilen kamu kurum veya kuruluşu bir karar vermek durumunda kalabilir.

Adli makamlarca görülen işler nedeniyle ilgili kişilere bazı belgeler düzenlenip verilmektedir. Bu belgeler diğer iş ve işlemlerde kullanılabilmektedir. Örneğin borçlu mirasçının alacaklısına icra dairesi tarafından yetki belgesi verilerek ortaklığın giderilmesi davası açmasına imkân sağlanır. Makbuz ise teslim edilen bir para veya malın alındığına ilişkin bir belgedir. Rapor; bir konuda yapılan inceleme, araştırma sonucunu, düşünceleri veya tespit edilenleri bildiren yazıdır. Müzekkereler ve talimatlar, yargılama makamının bir kararın yerine getirilmesi konusunda belli bir makama yazdığı yazılardır. Talimat, bir iş hakkında hareket tarzını bildiren emirdir. Talimat, talimat yazısına istinaden hangi işlemlerin yapılabileceği konusunda çerçeve çizer. Müzekkere ise bir kararın yerine getirilmesi konusunda belli bir makama başka bir makam tarafından yazılan yazı anlamına gelir. İlan kelime anlamı itibarıyla, duyuru, kamuoyunun veya belli kişilerin haberdar olması için yapılan açıklama veya bir durumu yayın yoluyla bildirme demektir. İlanlar, resmî ilanlar ve özel ilanlar olmak üzere iki türlüdür. Tutanak, herhangi bir olayı tespit eden belli şekillere uygun ve ilgililerin imzasını taşıyan belgedir. Bu bakımdan, bu belgeler ispat vasıtası olarak büyük bir öneme sahiptir. Karar, herhangi bir durum için tartışılarak verilen kesin yargı, hüküm anlamına gelir. Yasama, yürütme, yargı organları veya tüzel kişi toplulukları tarafından verilip hukuksal sonuç doğuran açıklamaları ifade etmek üzere karar kavramı kullanılır.

Kamu kurum veya kuruluşları tarafından hazırlanan veya hazırlatılan tüm bu yazı ve yazışmalar, adli yazışma kurallarına uygun olmalıdır. Bu yazı ve yazışmalar için kanunlarda özel hükümler varsa bunlara da riayet edilmelidir. Hatta bu yazı ve yazışmalar için mevzuatta öngörülen formlar varsa bu formlar kullanılmalıdır.