Laboratuvar Hayvanlarının Davranışı ve Kuşlarda Göç Davranışları

Biyolojik bilimlerde bilimsel çalışmaların önemli bir bölümünü laboratuvar ortamları oluşturur. Laboratuvarlarda ise çalışma materyali içerisinde deneylerde kullanılan canlı objeler önemli bir yer tutar. Bu hayvanlar içerisinde Laboratuvar Hayvanları olarak adlandırılan sıçan (rat), fare ( mouse), kobay, hamster, gerbil, tavşan önemli bir yer tutar. Hayvanlar üzerinde yapılan araştırmalarını başlangıcı hayvanların evcilleştirilmesinden sonraki süreçlere kadar dayanır. Laboratuvar hayvanlarının deneylerde yararlı bir şekilde kullanılması ve onlardan daha çok yarar sağlanabilmesi için bu hayvanlara ait fizyolojik, anatomik , histolojik, biyokimyasal özellikler gibi bazı parametrelerin iyi bilinmesi gerekir.

Laboratuvar Hayvanlarının Genel Davranış Özellikleri

Laboratuvar hayvanlarının keşif yapma, kaprofaji, noktürnal hayat tarzı, sosyalleşme, eşleşme ve yuva yapma gibi bazı Fizyolojik davranışları türlere özgü farklılıklar gösterebilmektedir. Davranış ve dışa vurumdaki değişmeler hayvan refah düzeyi hakkında bilgi verir . “Refah” kelimesi İngilizce “welfare” kelimesinin karşılığı olarak kullanılmaktadır. Hayvanların fizyolojik parametrelerinin normal sınırlarda olduğu ve stres, acı ve ağrı semptomları göstermedikleri durum olarak tanımlanabilir.

Besin arama ve yem seçme özellikleri tanımadıkları yem ve nesnelere karşı tedirgin ve ürkek tavır sergilerler. Yuva yapma konusunda yeteneklidirler. Kemirgenler dışkılarını iz bırakmama, sosyal iletişim aracı olmak amacıyla saklama eğilimi gösterirler. Sosyal davranışlar aynı türe ait bireylerin birbirlerini etkileyen tüm davranışları olarak tanımlanabilir. Saldırganlık eğilimi sosyal hiyerarşi oluşturmak ve barınılan bölgenin savunulmasını yapmak amacıyla sergilenir. Cinsel ve üreme davranışları hormonal ve sinir siteminin kontrolünde deneme ve öğrenme süreçleri içinde uygun ortam ve uygun bir eşi gerekli kılar.

Fare (mus musculus) (Mouse)

Biyomedikal çalışmalarda ev faresi ( Mus musculus ) en sık kullanılan omurgalı türdür. Fareler aktif hayvanlardır. Metabolizma hızları yüksektir. İstirahat hâlindeyken gram vücut ağırlığına karşılık bir saat içinde 3.5 ml oksijen tüketirler. Fareler sosyal hayvanlardır. Fareler 2 -3 aylık olduklarında cinsel olgunluğa erişirler. Dişiler poliöstrus gösterirler.

Sıçan (Rattus) ( Rat )

Sıçan, fareden sonra genellikle en çok kullanılan omurgalıdır. Sıçanlar, solunum sistemi hastalıklarına son derece duyarlıdır. Sıçanlar da fareler gibi ultrasonik seslere duyarlıdırlar. Işık fizyolojik etkinliklerinin düzenlenmesinde önemli rol oynar. Cinsel olgunluğa 2 -4 ayda ulaşırlar. Östrus siklusu aydınlık dönemin uzunluğundaki değişime uymaktadır. Ratlarda görme yeteneği zayıftır. Koku, duyusu çok gelişmiştir. Sıçanlar da fareler gibi omnivordurlar.

Tavşan ( Rabbit )

Biyomedikal araştırmalarda kullanılan farelerin ve sıçanların sayıları ile karşılaştırıldığında kullanılan tavşan sayısı oldukça düşüktür. Tavşanlar otcul ( Herbivor) hayvanlardır. Sindirim fizyolojileri ruminantlara benzer ancak geviş getirmezler. Sosyal iletişimlerinde koku duyuları önemlidir. Küçük cüsseli ırklar 4 -5 aylık, orta ağırlıktaki cüsseye sahip ırklar 5 -6 aylık, iri cüsseli ırklar 8 - 10 aylık iken ergenliğe ulaşırlar. Tavşanların koku alma yetenekleri iyidir. Tatlı, ekşi, acı ve tuzluyu ayırt edebilirler. Zararlı yada zararsız besinleri ayırt edebilirler.

Kobay (Guinea Pig)

Kobayların biyomedikal araştırmalarda kullanımındaki temel amaç serum, aşı ve diğer biyolojik ürünlerin üretimi ve kontrolüdür. Grup hâlinde kafese konuldukları zaman üstünlük hiyerarşisi şekillenir. Cinsel olgunluğa 2. ayda ulaşırlar. Gebelik süresi diğer laboratuvar hayvanlarına göre daha uzundur. Yaklaşık 59 -72 gündür. İşitme duyuları iyidir. Koku ve dokunma duyuları da oldukça iyi gelişmiştir.

Suriye Hamsteri (Mesocricetus auratus)

Suri. Suriye hamsterlerinde kış uykusuna yatmak için ortam sıcaklığının 5 -6 oC’nin, ışık siklusunun ise günlük 8 saatin altına düşmesi yeterlidir. Östrus siklusu Hamsterlerde düzenlidir. 4 gün kadar sürer. Suriye hamsterileri ortalama 2 haftalık (15 -17 gün) kısa bir gebelik süresi geçirirler. Kanibalizm hamsterlerde yavruların anneleri tarafından yemesi şeklinde ortaya çıkar.

Kuşlarda Göç Davranışları

Canlıların önemli bir bölümü (Balıklar, memelilerin ve hatta böceklerin birçok türü) hayatlarının bir parçası olarak göç hareketleri yaparlar.

Kuşlar bu anlamda dünyadaki en hareketli canlılar olarak bilinir.

Kuzey kutbundaki deniz kırlangıçları her sene, kuzey kutbundan Antartika'ya kadar uçar sonra oradan geri dönerler . Bu şekilde ortalama 15.000 km lik uçuş gerçekleştirirler. Kırlangıçlar uçuşları sırasında yapmış oldukları güzergah ringi hemeh hemen 40.000 km'yi bulur. Kılıç kırlangıçları 160 km/saat hıza çıkabilmektedirler. . Bu yüksek hızların ve uzun uçuş menzillerinin, göç yapan hayvanları yorabileceği düşünülse bile durum genellikle düşünüldüğü gibi değildir. Kuşların göç sürecini başlatmaları için bir çok sebep bulunmaktadır. Bu sebeplerden bir ya da birkaçı meydana geldiğinde kuşlarda göç maratonu başlar. Kuşların hangi kriterlere göre uçuş irtifalarını ayarladıkları net olarak bilinmemektedir. Yüksek irtifalarda sıcaklık -50°C 'lerden daha aşağı inebilir ve göçmen kuşlar birkaç gün süreyle bu dondurucu şartlarda hayatlarını sürdürmek zorunda kalabilirler. Toplu hâlde uçan kuşlar "V" oluşturacak bir düzende uçarlar [13]. V biçimindeki bu uçma sırasında en önde giden kuşlar havanın oluşturduğu direncin etkisini arkadaki kuşlar için azaltırlar. Göç bitiminde varılan hedeflerin konumunu, kışlık yaşam bölgelerinden binlerce kilometre uzaktan hangi verileri değerlendirerek yapabildikleri tam olarak bilinmemektedir.