Deprem ve Anormal Hayvan Davranışları ile Hayvanlarda Davranış Bozuklukları
Bilinen doğal afetlerin en yıkıcısı olarak da bilinen depremlerin neden olabileceği hasarı azaltmak için, nerede, ne zaman ve ne şiddette gerçekleşebileceğini tahmin etmek son derece önem arz etmektedir. Yapılan birçok çalışmada, deprem öncesi sinyallerin saatler, günler ve hatta bazen birkaç hafta önce büyük sismik deprem şekillenmeden meydana geldiği bildirilmiştir.
Çevre bilimcileri, sağlıklı ve doğru deprem tahmininde bulunabilmek için sürekli olarak kayaçlardaki gerilme oranlarının ölçülmesi, kayaçlardan elektriksel sinyallerde değişikliklerin belirlenmesi ve yer altı su kaynaklarındaki davranış değişimlerin incelenmesi, bir bölgede kimyasal veya termal anomalilerin aranması veya elektromanyetik varyasyonların analiz edilmesi gibi yeryüzündeki fiziksel değişimlere yol açabilecek nedenleri araştırmaktadırlar. Ancak bunların hiçbirisi deprem tahmininde kullanılacak kesin veri değildir, bu nedenle hayvan davranışlarını gözlemlemek ve araştırmak, çevre bilim adamları için deprem tahmininde kullanılmasında yardımcı olacak bir şey olup olmadığını görmenin başka bir yoludur. Depremi önceden tahmin etmek için doğayı ve doğada yaşayan canlıları gözlemlemek daha sonraki yıllarda ciddi bilimsel araştırmalara konu olmaya başlamıştır.
Depremden önce gözlenen anormal hayvan davranışlarının sağlıklı bir şekilde değerlendirilmesi hayvanlarda belirlenen davranışlarının değişkenliği, yapılan gözlemlerin güvenilirliğinin az olması, hava durumu gibi değişken fiziksel faktörlerin bulunmasından dolayı güçleşmektedir. Hayvanlarda gözlendiği ileri sürülen deprem öncesi şekillenen davranış anomalileri için bazı teoriler ileri sürülmektedir. Bu teoriler genelde hayvanların duyusal kapasiteleri ile ilgilidir. Olağanüstü duyusal yetenekleri sayesinde, hayvanların bu uyaranlara karşı tepki vermeleri mümkündür. Hayvanların depremlerden önce meydana gelen bazı fiziksel veya kimyasal anormalliklere yanıt verebileceğine dair bazı teorik ve deneysel kanıtlar bulunmaktadır. Bununla birlikte, bu uyaranların nasıl algılandığına dair algılanma mekanizması henüz tam olarak ortaya konulmamıştır.
Yeryüzünde yaşayan birçok canlının yeryüzünde depremin yıkıcı etkisi meydana gelmeden bu aşamadan önce başlamış olan depremleri algılama yeteneklerinin olduğu artık bilinmekte ve hayvanlar bunları farklı yollar ile algılayabilmektedirler:
-Titreşim ya da dalgalarla depremi algılama
-Depremden önce meydana gelen elektromanyetik alan değişikliği ile depremi anlama gibi.
Deprem meydana gelmeden önce ortaya çıkan elektriksel farklılıkların canlılarda bazı nörotransmitter maddelerin miktarında değişimlere yol açtığı için hayvanların davranışlarının farklılaştığı da düşünülmektedir. Bu farklılaşmadan dolayı birçok uysal hayvanın (pet hayvanlar gibi) depremden çok kısa bir süre önce saldırganlaşırken, cesur olarak nitelendirilebilecek hayvanların (ör. aslan) ise korkaklaştığı bildirilmektedir.
Hayvanlar davranışlarında depremden saatler, günler hatta birkaç hafta öncesinde ortaya çıkan olağan dışılıklar ancak dikkatli olarak gözlenirse fark edilmektedir.
Hayvan davranışlarındaki meydana gelen farklılıkların anlanmasının zorlanılmasında davranış çeşitliğinin fazlalığı, değişken hava durumu, insanların bu konuda yaptıkları gözlemlerin sağlıklı olmaması gibi nedenler sayılabilir. Güvenilirlikleri henüz belirsiz kalmasına rağmen, deprem öncesi meydana gelen alışılmadık hayvan hareketleri depremleri önceden tahmin etmek için yararlı olabilir. Depremlerde hayvanlarda tanımlanan alışılmamış davranışlar, depremlerden bazen saniyeler, bazen de aylar öncesine dayanacak biçimde ortaya çıkmış ve yine, deprem merkezinden birkaç ila yüzlerce kilometre uzaklıktaki yerleşim alanlarında gözlenmiştir.