Türkiye’de Hayat Sigortası Ürünleri ve Güncel Gelişmeler

Hayat sigortacılığı ülkemizde olmasa da dünyada çok önemli bir yere sahip bir sigorta branşıdır. En önemli özelliğinin uzun vadeli fon biriktirme amacını taşıması sebebiyle, sisteme dahil edilen bireylerin yıllarca o sistem içinde kalmalarını ve onlara ait birikimlerin çok büyük miktarlara ulaşmasını sağlar. Gerçekten de hayat sigortaları sayesinde sigorta şirketleri çok büyük miktarlarda fon toplayarak bunları ekonomi içerisinde değerlendirirler. Sigorta şirketleri birer finans kuruluşudur ve asli görevleri arasında toplanan tasarrufların yatırıma yönlendirilmesi gelmektedir. Bu yüzden ekonomiler için değerlidirler.

Avrupa Birliğine uyum ve entegrasyon sürecinde kamu otoritesi özellikle son on beş yılda önemli çalışmalar başlatmış ve bundan en çok hayat ve emeklilik şirketleri nasibini almıştır. İlk olarak bireysel emeklilik sisteminin, bu işte tecrübesi olan hayat sigorta şirketlerine devredilmesi ve daha sonra çıkarılan yönetmeliklerle yeni hayat sigorta ürünlerinin geliştirilmesi önemli çabalar arasındadır. Geçmişte emeklilik dönemine ilişkin riskler adına gerçekleştirilen birikimli hayat sigortaları bugün yerini bireysel emeklilik sistemine devretmiştir. Diğer yandan ülkemizdeki ekonomik büyümeyle birlikte 2005-2017 yılları arasında konut satışları ve bunlara bağlı kredi kullandırımlarındaki artış ile birlikte vefat sigortalarının da artış gösterdiği görülmüştür. Bankalar bu anlamda hayat sigortacılığının gelişmesine ve pastanın büyümesine ciddi katkı sağlamıştır.

Bu noktadan hareketle ülkemizde son yıllarda hayat sigortacılığında ne durumda olduğumuzu görmek anlamlı olabilir. Bu bölümde önce rakamlarla mevcut yapımızı anlamaya çalışacağız, daha sonra da Türkiye’de hayat sigortası şirketlerince satışı yapılan sigorta ürünlerini öğreneceğiz.

Türkiye’de 2018 yıl sonu itibariyle sigortacılık sektöründe 60 sigorta şirketi, 3 reasürans şirketi faaliyet göstermektedir. Bu 60 sigorta şirketinden 38’i hayat dışı, 22’si hayat ve emeklilik branşlarında faaliyet göstermektedir. Bu 22 hayat emeklilik şirketinden 4 tanesi yalnızca hayat sigortacılığı yaparken 18 tanesi hayat ve bireysel emeklilik işlemlerini birlikte sürdürmektedir.

2018 yılı için bakıldığında sektörde bulunan şirketlerin 44 tanesinde uluslararası sermayenin payı bulunmaktadır. Bu 44 şirketten 40 tanesinde ise yabancı sermaye grubu hâkim ortak konumundadır.

Aktif büyüklüğü açısından sektörü değerlendirdiğimizde, son 5 yıldır düzenli büyüyen bir sigorta sektörü görmekteyiz. Bilindiği üzere aktif büyüklüğü, şirketin varlıklarının toplamını ifade etmektedir. 2018 yılı sonu itibariyle sigortacılık sektörünün aktif büyüklüğü 178 milyar TL’ye ulaşmıştır.

Hayat dışına kıyasla çok daha az prim üretimi yapan bu branşın normal olarak kârlılık anlamında da daha az kâr ettirmesini beklemek gerekecektir. Ancak Şekil 13.6’dan de görüleceği üzere hayat branşı %12,6’lık prim üretimine sahip olmasına rağmen %87,4’lük prim üretimi gerçekleştiren hayat dışı branştan çok daha fazla dönem sonu net kâra ulaşmıştır. Reasürans piyasası da dahil olmak üzere sigortacılık sektöründeki karın %48’ini hayat emeklilik branşı tek başına üretmiştir.

Satış kanalları bazında incelendiğinde ise acentelerin hayat dışındaki üstünlüklerini hayat branşında gösteremedikleri görülecektir. Bankalar hayat sigortası satışında prim üretiminin %77,6’sını oluşturmaktadır. Acenteler hayat dışında çok baskın olmakla birlikte hayat ürünlerinin satışında %9,1’lik bir etkiye sahiptir.