Türkiye’de Bakım Kuruluşları

Türkiye'deki bakım kuruluşlarının SHGM tarafından yetkilendirilmesi için Onaylı Hava Aracı Bakım Kuruluşları Yönetmeliği (SHY-145) ve talimatındaki (SHT-145) belirtilen şartları yerine getirmesi gerekir.

SHY-145, SHGM tarafından yayınlanan ve bir bakım kuruluşunun sivil hava araçları için onaylı bakım kuruluşu olarak yetkilendirilmesi için sahip olması gereken nitelikler ile faaliyetleri içeren yönetmelik, SHT-145 ise bu yönetmeliğin uygulanmasına yönelik kullanılan talimat olarak tanımlanabilir.

Havacılıkta Bakım Kavramı

Bakım, uçuş öncesi kontrol hariç olmak üzere, birlikte veya ayrı yapılmak üzere hava aracı veya komponentin muayenesi, revizyonu, parça değiştirmesi, onarımı, arıza veya hasar giderme işlemi olarak tanımlanmaktadır. Bakım yapılış amacına göre, önleyici ve düzeltici bakım olmak üzere 2'ye ayılır.

Önleyici Bakım: Herhangi bir arıza olmasa bile hava aracı sistemlerine veya elemanlarına yapılan bakımlardır. Amaç, hava aracının, bileşeninin ya da sistemin uygun bir durumda kalmasını sağlamaktır.

Planlı bakımlar uygulanan zaman aralıklarına göre A, B, C, D gibi isimler almaktadır. A en küçük bakımı ifade ederken, D büyük bakım olarak tanımlanmaktadır.

Düzeltici Bakım: Bilinen bir arızanın giderilmesi amacıyla yapılan bakım işlemi olarak tanımlanabilir. Temel bakım alanları, hat bakım ve üs bakım olmak üzere 2'ye ayrılır.

Hat bakım: Hava aracının amaçlanan uçuş için hazır olduğundan emin olmak için uçuş öncesi gerçekleştirilen her türlü bakım olarak tanımlanabilir.

Üs bakım: Hava aracının hangar ve atölye mekânlarında onaylanmış standartlara göre yenileştirme, onarım, parça değiştirme veya hasar giderme işlemlerinin birlikte veya ayrı yapılmasıdır.

Bakım Kuruluşlarının Genel Yapısı

Bakım kuruluşlarının yapısına baktığımızda temel olarak aşağıdaki bölümlerden oluşmaktadır:

Mühendislik: Bakım bölümlerine ve mühendislik dışındaki diğer departmanlara teknik bilgi ve destek sağlamak amacı taşır.

Planlama: Bakım kuruluşlarında planlama bölümü adından da anlaşılacağı gibi bakım ile ilgili planlamaların yapıldığı bölümdür.

Malzeme: Hava aracı bakımı için gerekli olan parça ve komponentlerin alımı, depolanması, korunması, kontrolü gibi işlemlerin yapıldığı bölümdür.

Kalite Kontrol ve Güvence: Bakım kuruluşlarındaki tüm bölümlerde işlerin kurallara uygun yapılmasının sağlanması amacıyla bakım kuruluşlarında kalite kontrol ve güvence bölümü bulunmalıdır.

Eğitim Bölümü: Bakım kuruluşlarında çalışan personellerin ilgili eğitimlerinin planlanması, uygulanması, fark eğitimlerinin verilmesi gibi görevleri vardır.

Satın Alma: Hava aracı motor ve bileşenlerinin, ekipman ve aletlerinin değerlendirmesi, sözleşme ve satın alınması gibi görevleri olan bakım bölümüdür.

Uçak Bakım Bölümü: Hat ve üs bakım hizmetlerinin verildiği bölümdür.

Komponent bakım atölyeleri: Hava aracından sökülen komponentlerin bakım, onarım, test işlemlerini gerçekleştirebilecekleri gibi bizzat uçak üzerinde (ultrasonik kontrol gibi) testlerin de yapıldığı bölümdür. Bakım yapılacak komponentin türüne göre birçok alt bölümden oluşur.

Türkiye'deki Onaylı Bakım Kuruluşları

Türkiye'de onaylı bakım kuruluşları, SHY-145 onaylı bakım kuruluşları ve F bakım kuruluşlarıdır. F bakım kuruluşları maksimum kalkış ağırlığı 5700 kg altında olan hava araçlarının, ticari hava taşımacılığı haricinde kullanılan hava araçlarının ve bu hava araçlarının komponentlerinin bakımını yapmak üzere yetkilendirilen kuruluşlardır. SHY-145 onaylı bakım kuruluşları, ticari hava taşımacılığında kullanılan sivil hava araçları ile ticari hava taşımacılığında kullanılmayan ve maksimum kalkış ağırlığı 5700 kg’ den büyük olan hava araçlarına ve bunların parçalarına bakım hizmeti vermeye yetkilendirilmiş bakım kuruluşlarıdır.Türkiye'de onaylı bakım kuruluşları için gereklilikler aşağıda başlıklar halinde verilmiştir:

Tesis Gereklilikleri: Çalışma ortamının aydınlatmasının yeterli olması, sıcaklık ve nemin uygun olması, gürültünün bakım yapacak personelin dikkatini dağıtmaması gerekmektedir. Boya hangarı bulunan tesislerde havalandırma yeterli olmalıdır.

Personel Gereklilikleri: Bakım kuruluşlarında bakımın SHY-145' e uygun yapılıp finanse edilmesi için sorumlu müdür, şirketin SHY-145'e uygun olmasını sağlayan ve sorumlu müdüre karşı mesul olan personeller, kalite sorumlusu, bakımın uygulanıp, planlanması, kalite standardının uygulanması için yeterli personelin olması gerekmektedir. Hat veya üs bakım tipine göre C, B1, B2 ve B3 onaylayıcı personellerinden ilgili olanlardan yeterince bulunmalıdır.

Ekipmanlar, Aletler ve Malzemeler: Bakımda kullanılan ve kalibrasyonuna ihtiyaç duyulan ekipmanlar son kalibrasyon tarihinden önce mutlaka kalibre edilmeli, uygun şekilde muhafaza edilmeli ve üzerlerinde kalibrasyon tarihlerinin ne zaman dolacağını gösteren bir etiketleme sistemi olmalıdır.

Bakımın Sertifikasyonu ve Kayıt Altına Alınması: Bakım kuruluşları yaptıkları bakımın tüm ayrıntılarını kayıt altına almalı ve havayolu işleticisine bakım çıkış sertifikasının ve eğer yapılmışsa tamir/modifikasyon verilerinin bir kopyasını vermelidir. Bakım çıkış sertifikası düzenlendikten sonra bakımın tüm kayıtlarının bir kopyası 3 yıl boyunca saklanmalıdır.

Olay Raporlama: Bakım kuruluşu, hava aracı veya komponentin uçuş emniyetini sıkıntıya koyacak emniyetsiz bir durumla sonuçlanmış veya sonuçlanacak her türlü olayı, SHGM’ ye, hava aracının tescilinin kayıtlı olduğu ülkeye, ticari antlaşma yaptığı havayolu işleticisi varsa onlara, hava aracının veya komponentin tasarımcısına durumun tespit edildiği andan itibaren en fazla 72 saat içinde bildirmelidir.

Bakım Kuruluşlarında Yetkinin Geçerliliği: SHY-145’de belirtilen gerekliliklere uymayan, emniyet standardını düşüren ve uçuş emniyetini ciddi manada tehlikeye sokan uygunsuzluklara seviye 1 bulgu; yine belirtilen yönetmelik gerekliliklerine uymayan, emniyet standardını düşüren ve uçuş emniyetini tehlikeye atması muhtemel uygunsuzluklar seviye 2 bulgular olarak adlandırılır. SHGM tarafından yapılan denetimlerde bakım kuruluşunun belirtilen gereklilikleri yerine getirmediği fark edilirse ve verilen sürelerde bulgular giderilemezse, bulgunun uçuş emniyetini etkileme durumuna göre yetki askıya alınabilir, sınırlandırılabilir veya iptal edilebilir.