Hastane Bilgi Sistemi Bileşenleri
Bilgi sistemleri, donanım, yazılım, ağ, veri tabanı ve insan bileşenlerinden oluşur.
Donanım, bilgisayar sistemlerinin fiziksel kısmına verilen addır. Ancak fiziksel varlığının olması bir şeyin bilgi sistemine ait olması için yeterli değildir. Makine teçhizat türünden olması ve bilginin elde edilmesi, işlenmesi, saklanması, iletilmesi gibi süreçlerden en az birinde kullanılması gerekir.
Hastanelerde kullanılan ve bilgi sisteminin donanım bileşeninin bir parçası olan önemli bazı tıbbi cihazlar şunlardır: NST, Pulsoksimetre, Hastabaşı Monitörü, Bilgisayarlı Tomografi, PET/CT, Telemetri, MR (Manyetik Görüntüleme), EKG (Elektrokardiyografi), Defibrilatör, EEG (Elektroencefalografi), Sintigrafi, Röntgen/X-RAY, Cihazı, Endoskopi, Ultrason, Kan Gazı Ölçüm Cihazı, Biyokimya Test Cihazı, Kan Sayım Cihazı.
Bilgi sistemlerinin fiziksel olmayan kısmına yazılım adı verilir. Bilgi sistemleri için yazılım kavramı; bilgisayar yazılımları, kural ve yönetmelikler, prosedürler ve standartları kapsar.
Tüm kaynakların yönetilmesi önemli ve zor süreçlerdir. Bilgisayar yazılımları kurum kaynaklarını yönetmek için yöneticilere önemli kolaylıklar ve destek sağlamaktadır. Kurumsal yazılım olarak bilinen bu yazılımların bir kısmı, yönetiminde yardımcı olduğu kurum kaynakları ile ilişkili olarak şu şekilde sıralanabilir: Malzeme İhtiyaç Planlaması (MRP), Üretim Kaynakları Yönetimi (MRP II), Envanter Yönetimi, Finans Yönetim Sistemleri, Muhasebe yönetimi, Tedarik Zinciri Yönetimi (SCM), Müşteri İlişkileri Yönetimi (CRM), Dağıtım Kaynakları Planlaması, İnsan Kaynakları Yönetim sistemleri (HRM), Performans yönetimi.
Gerek sistem ile çevre arasında, gerekse sistem bileşenlerinin birbirleri ile veri paylaşımı ve etkileşimi için aralarında iletişim olması gerekir. Bilgi sistemlerinde iletişim faaliyeti genellikle bilgisayarlar kullanılarak yürütülür. Bilgisayarların iletişim amacıyla birbirine bağlanmasıyla oluşan yapılara bilgisayar ağı ya da çalışma ağı (Network) adı verilir.
Bilgi sistemleri yapay sistemlerdir. Yapay sistemler, insanlar tarafından ve yine insanların kullanması ya da faydalanması için geliştirilen sistemlerdir. İnsanlar tarafından geliştirilen ve kullanılan bilgi sistemlerinin de en ileri hedefi insanların faydasına sunulacak çıktılar üretmektir.
Bir hastane için bilgisayar ağı kurarken öncelikle ağın yapısı, büyüklüğü, güvenliği gibi hususlarda dikkatli bir inceleme yapmak ve doğru kararlar vermek gereklidir. Bunun için birinci adım bilgisayar ağını oluşturan temel ögeleri planlamaktır. Bu öğeler: Fiziksel iletim ortamı, iletim yöntemi, ağ donanımı, yazılım ve iletişim protokolleridir.
Bilgi sistemlerinde insan unsuru aşağıdaki başlıklar altında incelenebilir: Yöneticiler, Sistem Geliştiriciler, Operatörler, Müşteriler, Araştırmacılar, Denetleyiciler.
Hastane Bilgi Sistemi (HBS), hastanelerin yapmış olduğu işlemleri bilgisayar üzerinde gerçekleştiren yazılımlar grubuna verilen genel addır. HBS tüm hastane kaynaklarını ve bunların yönetimini gerçekleştiren fonksiyonları hem ayrı ayrı destekler hem de birbirleri ile iletişimini ve ortak veri kaynağını yöneterek koordinasyonu sağlar. HBS’nin en önemli işlevi tüm birimlerden topladığı bilgiyi düzenleyerek yine tüm birimlerin kullanımına sunmaktır. HBS’nin yerine getirdiği önemli bir fonksiyon da tüm kaynakların etkin kullanımına yardımcı olarak israfı önlemek ve verimlilik sağlamaktır. Bunlara ek olarak gelir ve giderlerin izlenmesi, malzeme stoklarının takibi, sigorta kuruluşları ve eczanelerle iletişimin sağlanması gibi çok sayıda işlevi de yerine getirerek hastanenin içeride ve dışarıda ilgili olduğu tüm birimlerle ortak çalışmasını desteklemektedir.