İstatistiksel Analiz Tekniklerinin Hastane Bilgi Sistemi Verilerine Uygulanması

Hayatımızın hemen her alanında kullanılan bilgi sistemleri uzun dönemlerdir hastanelerde de kullanılmaktadır. Hastaların kayıtlarının tutulmasından uygulanan tedavi metoduna, hastaneye alınacak malzemelerin takip edilmesinden hastane bölümlerindeki tüm tetkiklere varıncaya kadar tüm işlemler bu sistemler sayesinde kontrol edilmektedir.

İstatistik her tür ekonomik, davranışsal, etik, hukuki, psikolojik alanda sıklıkla kullanılan bir veri analiz işlemidir. İstatistik sayesinde toplanan veriler anlamlı değerlere ve göstergelere dönüştürülebilir. İstatistik işlemleri yapılmadan önce elde edilen verilerin hiçbir anlamı yoktur.

Bir hastanenin en önemli işlerinden biri hastaların tedavisinin yanında hastalığın doğru teşhisi ve kısa zamanda müdahale edilmesidir. Hastaneler hastalar ve hastalıklar konusunda ne kadar bilgili olurlarsa o kadar daha hızlı karar verebilirler. Bu nedenle hasta kayıtları tutulurken daha titiz davranılmalı, teşhis zamanının kısa tutulabilmesi için bazı analizlerden yararlanılmalıdır. Bu analizlerin bazıları somut nitelikteki (hasta sayısı, hastalığın yayılma hızı vb.) bilgileri verebilirken bazı analizler soyut özellikler hakkında (memnuniyetsizlik, üzüntü, sevinç vb.) bilgi verebilirler.

İstatistik “ham” ya da “işlenmemiş” olarak tabir edilen verilerden anlamlı ve tutarlı sonuçlara ulaşma bilimidir.

İstatistikte en önemli kavramlardan biri “veri” kavramıdır. Veri sorularak öğrenilen veya ölçülerek belirlenen büyüklüklerdir. Bu değerleri bir sayı doğrusunda her değeri alabilen (yaş, boy, kilo…) sürekli veriler, sayı doğrusunda sadece tam sayı değerlerini alabilen (çocuk sayısı, hasta sayısı…) kesikli veriler ve cinsiyet ya da memleket gibi sayısal olmayan verilerden oluşan niteliksel verilerden oluşur.

Dağılımları görebilmek için en çok tercih edilen yöntemler dağılımın; daire grafiği, sütun grafiği, çizgi grafikleri, histogram, frekans poligonu, kutu grafikleri vb. şekillerle gösterilmesidir.

İstatistik bilimi hastalıkların teşhisinde ve hastalar hakkında bilgi vermesi konusunda çok önemlidir. Sadece hastalar üzerinde değil aynı zamanda kullanılan malzemeler açısından da belirli istatistiklerin tutulması ve analizlerin yapılması gerekmektedir. Hangi aylarda yaralanma, boğulma, zehirli hayvan sokması vb. nedenlerle hasta yoğunluğu yaşandığının bilinmesi bu hastalara müdahale için gerekli ilaçların ya da tıbbi malzemenin takip edilmesi çok önemlidir.

Hastane verilerinin yorumlanmasında t testi, z testi, f testi, Ki-Kare testi, Nonparametrik Testler (İşaret Testi, Kruskal Wallis, Mann Whitney U Testi…) ile Crosstabs olarak isimlendirilen Çapraz tablo gösterimi de yaygın olarak kullanılmaktadır. Aynı zamanda İstatistiksel analizde kullanılan Regresyon ve Korelasyon Testleri de yaygın olarak kullanılan diğer testlerdir.

Veri Madenciliği; sağlık kurumlarının ve analistlerin doğru, etkin, sağlam ve güncel bilgilere ulaşmasını sağlayacak bir karar destek sistemidir. Sayısal, sözel veya kodlanabilen tüm veriler veri madenciliğinin konusunu oluşturur.

Bazen ölçmek istenilen değerin sayısal verilerine ulaşmak mümkün olmayabilir. Özellikle soyut özelliklerin (memnuniyet, üzüntü, bağlılık vb.) sayısal olarak ifade edilememeler nedeni ile bu değişkenlerin gözlenebilir göstergeleri kullanılarak ölçekler hazırlanabilir. En çok kullanılan ölçek tipi 3- 5-7-9 şeklinde kategorilere ayrılan Likert tipi ölçektir.