Sağlık Bilişimi ve Bilgi Sistemlerine Giriş

Ölçme, deneme, gözlem yapma gibi faaliyetler sonucunda elde edilen değerlere veri (data) denir. Veriler tek başına bir anlam ifade etmezler. Verilerin kullanılabilmesi için üst veri (meta veri – meta data) adı verilen tanımlayıcı verilere ihtiyaç vardır. Üst veri eklenmiş ve kullanılabilir hâle getirilmiş veriler enformasyon olarak adlandırılır.Bilgi, bilinmezliğin tersi olarak tanımlanır. Herhangi bir şey hakkında bilgi sahibi olmak, o şeyin bilinmezliğini tamamen ya da kısmen ortadan kaldırır. Bilgi farklı şekillerde elde edilebilir. Bilgi sahibi olmanın başlıca yöntemleri; bir başkasından bilgi aktarımı, veri işleme, gözlem, araştırma ve tecrübe ile öğrenme olarak sayılabilir.

Genel bir sınıflandırma yapmak gerekirse iki tür bilgiden söz edilebilir: “Durum Bilgisi” ve “Yöntem Bilgisi”. Kim, ne, nerede, ne zaman, ne kadar vb. soruların cevapları durum bilgisidir. Diğer bir ifade ile durum bilgisi, tanımlayan ya da nicelik ifade eden bilgidir. Yöntem bilgisi ise bir işin nasıl yapılacağı, hangi adımlardan oluştuğu, adımların hangi sıra ile gerçekleştirileceği, hangi kural ve prosedürlere uyulacağı vb. bilgilerdir.

Bilgisayarların yaygınlaşması bilgi sistemlerini de etkilemiş, günümüzde bilgisayara bağlı olmayan, yani kâğıt üzerinde basılı belgelerle yürütülen bilgi sistemlerinin varlığını sürdürmesi imkânsız hâle gelmiştir. Günümüzde bilgi, bilgisayardan bağımsız olarak düşünülmemekte, bilgi sistemi dendiğinde yalnızca bilgisayar tabanlı sistemler akla gelmektedir. Bunun birinci nedeni bilgi teknolojilerinin çevreyi dönüştürmesi, ikinci nedeni ise dinamik bir sistem olan bilgi sistemlerinin çevresindeki dönüşüme uyum sağlamasının zorunlu olmasıdır. Sistemi daha iyi anlamak adına tüm sistemlerde olmasa da birçok sistemde var olan geri besleme kavramından da söz etmek gerekir. Geri besleme sistemin kendi iç işleyişi için ihtiyaç duyduğu bilgidir. Bu bilgi, sistemlerin hayatta kalma çevreye uyum sağlama ve sürekli gelişme için kullandıkları önemli bir araçtır. Geri besleme sistem içerisinde yer alan kontrol mekanizması tarafından kullanılır ve gerektiğinde sistemde değişim ya da dönüşüm faaliyetlerini başlatır

Günümüzde tüm kurumlarda olduğu gibi sağlık hizmetlerinde de bilgi sistemleri yoğun olarak kullanılmaktadır. Sağlık hizmetleri ile ilgili bilgi ve iletişim sistemleri sağlık bilişimi başlığı altında incelenmektedir. Sağlık hizmeti sunan kurumlarda hizmet öncesinde, sonrasında ve hizmet sırasında ortaya çıkan bilgi önemli bir araç, kaynak ve değerdir. Sağlık hizmetleri bilgisinin elde edilmesi işlenmesi, saklanması ve aktarılması sağlık bilişiminin çerçevesini oluşturur.

Hastane bilgi sistemlerinin hastanenin işleyişi açısından sağladığı faydalar şunlardır: Bilgiye daha hızlı erişim, karar vermede etkinlik, verimlilik, hasta memnuniyeti, kaynakların etkin kullanımı, zaman kaybını önleme, tıbbi hizmetlerin daha kaliteli verilmesi, çalışanlar arasında iletişimi kolaylaştırma, çalışanların performansının ölçülmesi, tıbbi cihaz ve sarf malzemelerinin takibi, daha etkili planlama, randevu verme ve doktor atama,kalite yönetimine destek, laboratuvar testlerinin ve tıbbi görüntülerin analizi, bilgisayar destekli tıbbi karar alma, istem ve tedavi sonuçlarının takibi, envanter ve muhasebe.

Hastane Bilgi Sistemlerinin temel fonksiyonları; hastane veri tabanının yönetilmesi, bilgi ve iletişim ağının yönetilmesi, muhasebe, finansman, döner sermaye işlemleri, randevu işlemleri, hasta kabul, yatan hasta ve taburcu işlemleri, poliklinik ve klinik hizmetleri, acil servis ve ambulans hizmetleri laboratuvar ve radyoloji işlemleridir.