Kan Hastalıkları

Kan kardiyovasküler sistem içinde sürekli dolaşan ve çok hücreli organizmalarda birçok yaşamsal fonksiyonu yerine getiren kırmızı renkli sıvı bir dokudur.

Kan, plazma (sıvı kısım) denilen bir sıvı içinde süspansiyon oluşturan hücrelerden ibarettir. Plazma, karmaşık bir sıvı olup içinde su, şekerler, proteinler, yağlar ve elektrolitler bulunur. Pıhtılaşma sırasında fibrinojenini kaybeder ve seruma dönüşür. Kan hücrelerinin yapımı ile ilgili organlar kemik iliği, dalak, karaciğer ve lenfoid dokulardır.

Hücudumuzun yaklaşık %7'sini oluşturan ve bir yetişkinde ortalama 5 litre bulunan kanın temel görevi, akciğerlerden alınan oksijeni ve sindirim sisteminden emilen besin maddelerini hücrelere taşımaktır.

Kan plazma ve kanın şekilli elemanlarının üç ana hücresi olan eritrosit, lökosit ve trombositlerden oluşur. Kanın şekilli elemanları, kemik iliğinde yer alan kök hücrelerden kaynaklanır.

Kandaki bu şekilli elamanların eksikliğinde, fazlalığında ya da şekilsel olarak bozuk oldukları durumlarda çeşitli kan hastalıkları ortaya çıkmaktadır.

Eritrositlerin en önemli ve yaygın olan hastalığı anemilerdir.

Anemi, kanın oksijen ihtiyacını karşılayacak hemoglobin içeriğinin yetersizliği durumudur. Hemoglobinin erkekte %14 g'ın altına, kadında %12 g'ın altına düşmesidir. Anemi çeşitleri:

• Demir Eksikliği Anemisi
• Aplastik Anemi (Hipoplastik Anemi)
• Vitamin B12 (Kobalamin) Eksikliği Anemisi
• Folik Asit (Folat) Eksikliğine Bağlı Anemi
• Sickle Cell Anemi (Orak Hücreli Anemi)

Diğer eritrosit hastalıkları;

Talasemiler ve polisitemilerdir.

Lökositlerin vücut enfeksiyonları ve doku yaralanmalarında görev alması nedeni ile bu hücrelerin eksikliğinde enfeksiyonlara yatkınlık ve çeşitli maling hastalıklar görülür. Lökosit hastalıkları:

Lösemiler: Akut lenfoblastik lösemi (ALL), akut miyeloid lösemi (AML), kronik lenfositik lösemi (KLL), kronik miyeloid lösemi (KML)

Multipl Myeloma

Lenfomalar: Hodgkin hastalığı, Hodgkin dışı lenfomalar (HDL)

Trombositler ve pıhtılaşma faktörlerinin durumundaki değişiklikler ise kanama ve pıhtılaşma bozukluklarına yol açar.

Purpura terimi, küçük miktarda kanın deri, mukoza ya da doku içine sızmasını ifade eder.

Purpuralar: Alerjik purpura (Henoch -Schönlein Purpurası), ilaçlara bağlı purpuralar, herediter hemorajik telenjektazi (Osler -Weber -Rendu Hastalığı), idiopatik trombositopenik purpuradır (ITP).

Hemofili, konjenital olarak geçen bir kanama hastalığıdır. Faktör VIII ve faktör IX eksikliğinin genetiği aynıdır.

Kanın bazı durumlarda hastalara dışarıdan verilmesi gerekli olabilir. Özellikle büyük ameliyatlar ve kan kaybının fazla olduğu çeşitli travmalarda tam kan verilmesi gerektiğinde kan grupları ve Rh +/ -uygunluğu dışında cross -match testinin yapılmış olması önemlidir.

Kemiklerin içinde bulunan süngerimsi bir doku olan kemik iliği vücudun kan hücrelerini yapan kök hücrelerini içerir. Kemik iliği transplantasyonu, uygun vericiden alınan kemik iliğinin hastaya intravenöz infüzyonu ile yapılır.

Kemik iliği transplantasyonunun kullanıldığı hastalıklar:

• Akut ya da kronik lösemiler
• Talasemiler
• Orak hücreli anemi
• Aplastik anemiler

Kemik iliği vereceğine dair beyanı imzalamalıdır. Kemik iliği aspirasyonu için en uygun kemik, pelvis kemikleridir. Kemik iliği aspirasyonu, ameliyathanede genel veya spinal anestezi altında yapılır.