Coğrafi Bilgi Sistemleri Yazılımlarının Yetenekleri

Bilgisayar donanımları ve veri dolaşım alt yapısının güçlenmesi ile birlikte CBS yazılımlarının etkinliği her geçen gün daha da artmaktadır. Daha hızlı veri işleyebilen bilgisayar sistemleri, önceden uzun zaman alan analiz işlemlerininin süresini kısaltmıştır. Ayrıca farklı formattaki verilerin bir arada değerlendirilebilmesi de mümkün hâle gelmiştir. Veri dolaşım alt yapısının güçlendirilmesi ile birlikte değişik formatlı ve büyük ebatlı dosyaların paylaşılması kolaylaşmıştır.Donanım ve veri dolaşımının güçlenmesi, yazılımların tanınır hale gelmesi ve kullanıcılara ulaşabilmesi açısından son derece önemlidir. Yazılım firmaları ancak bu yolla hedef kitleye erişebilir, ihtiyaçları belirleyerek yazılımlarını geliştirebilir. Örneğin; geçmişte firmalar yazılım şiparişlerini cd, dvd medya olarak posta ile ulaştırırken günümüzde doğrudan websitesi üzerinden deneme ve tam sürümler indirilebilmekte, güncelleme, yeni sürüm temini, firmanın uzaktan yardımı kısa sürede gerçekleşebilmektedir. Bu durum yazılımların yaygınlaşmasına ve çoklu dil desteği kazanmasına yol açmıştır. Kullanıcı ihtiyaçlarına göre güçlendirilen CBS yazılımları artık daha kararlı çalışsa da yazılımların yeteneklerini sergilemesi için gerekli mekânsal verilere kullanıcıların açık erişim sağlaması önemli bir sorundur. Bu nedenle çoğu yazılım firması açık erişimli veri tabanlarına (topografya, hidroğrafya, iklim, arazi kullanılışı, uydu görüntüleri vb.) yazılım içerisinden bağlantı menüleri eklemişlerdir. Böylece kullanıcı, dakikalar içerisinde çalışma yapacağı alanın temel mekansal bilgilerine ulaşabilir hâle gelmiştir.

Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) yazılımları, mekana (coğrafi çevre) ait verileri, sistematik olarak işler ve analizlerini yapar. Bilgisayar donanımları ve veri dolaşım alt yapısının güçlenmesi ile birlikte CBS yazılımlarının etkinliği her geçen gün daha da artmaktadır. Donanım ve yazılım alanındaki gelişmelere paralel olarak; mekânsal verileri toplama ve depolama yöntemlerinde de önemli değişmeler olmuştur. Örneğin; kullanıcı taraflı hataları ortadan kaldıran ve yüksek hassasiyette veri toplayabilen, yersel ölçüm cihazlarının kullanımı yaygınlaşmış, uydu kaynaklı verilerde çözünürlük artarken, bu verilerin paylaşımı konusundaki kısıtlamalar azalmıştır. Ayrıca bu iki temel kaynaktan elde edilen verilerin paylaşımı ve erişimi kolaylaşmış, veri güncellenme ve yedekleme konusundaki sorunlar ortadan kalkmıştır.

Değişik isim ve yeteneklere sahip CBS yazılımları mevcut olsa da bu yazılımların veri işleme, veri yönetme, mekânsal analiz ve sunum olmak üzere dört temel özelliği vardır.

Mekâna ait bir unsurun iki özelliği vardır. Bunlardan birincisi o unsurun biçimi, diğeri de o unsura ait özelliklere ilişkindir. Eğer bu unsurun haritada çizimi yapılacaksa biçimi aynen haritaya aktarılır özellikleri ise veri tabanına yazılır. Bir unsur harita üzerine çizildiğinde, biçimi grafik olarak ya bir nokta, ya bir çizgi ya da bir alan şeklinde olacaktır. Bu unsuru tanımlayıcı bilgiler ise ya nicel ya da nitel veri olacaktır.

CBS yazılımları vektör (nokta, çizgi, alan) ve raster (görüntü) olmak üzere iki veri türü üzerinden analizler yapabilir.

Bu analizlerden çakıştırma veya bindirme analizleri, iki vektör ya da raster verinin üst üste getirilmesi ve farklanmaların belirlenmesi ile analiz edilebilir.

Ağ analizleri çizgi formlu harita unsurlarının değerlendirilmesinde kullanılırken, yakınlık analizleri tüm harita unsurlarının birbirine uzaklıklarını belirler.

Yoğunluk analizlerinde harita unsurlarının veya bu unsurların nicel özellikleri analiz edilirken, yüzey analizlerinde topografik yüzey özellikleri değerlendirilir.

CBS yazılımları, ürettikleri tablo, grafik, harita ve raporları baskı için, bilgisayar ortamı için ya da internet üzerinden sunum için farklı formatlarda hazırlayabilir.