Toplum Beslenmesi

İnsan, açlığını gidermek için yemek ihtiyacı duyar fakat açlık giderilirken yeterli ve dengeli beslenme konusunda insanın bilinçlendirilmesi gerekir ki yetersiz ve aşırı beslenme kaynaklı sıkıntıları yaşamasın. Bu sıkıntıları yaşamaması için de bireyin yeterli ve dengeli beslenme konusunda bilinçlendirilmesi, eğitilmesi gerekmektedir. İhtiyaçdan daha az besinlerin alınması «Yetersiz Beslenme» besinlerin alım miktarlarında bozulma «Dengesiz Beslenme», ihtiyacından fazla besin alınması «Aşırı Beslenme» olarak kabul edilir. Yetersiz ve dengesiz beslenme, bireyin büyüme, gelişme ve normal çalışmasında bozukluklar yapabilir. Yetersiz ve dengesiz beslenme birçok hastalığın doğrudan sebebi olduğu gibi, diğer birçok hastalığa (kızamık, boğmaca, tüberküloz, ishal vb) yakalanmada ve hastalıkların kötüleşmesinde de önemli rol oynar.

Besin Maddelerinin Sınıflandırılması

Besin maddeleri, fonksiyonlarına ve gıdalarda bulunan miktarlarına göre sınıflandırılmaktadır.

Fonksiyonel özelliklerine göre besin elementleri;

Enerji veren besin maddeleri; karbonhidratlar, yağlar, proteinler

Yapıtaşı görevi yapan besin maddeleri; proteinler, proteinlerle birleşik karbonhidratlar, lipidler, mineraller, su

Düzenleyici besin maddeler; vitaminler, mineraller, iz elementler, elektrolitler ve su

Gıdalarda bulunan miktarlarına göre besin elementleri;

Makro besin elementleri; gün içinde tüketim miktarı 1 gr’dan fazla, sindirimle değişikliğe uğrar, vücutta sentez edilir, enerji sağlar ve enzimlerin yapısında bulunup, yapı taşı görevi yaparlar.

Mikro besin elementleri; gün içinde tüketim miktarı 1 gr’dan az, emilimlerinde değişikliğe uğramaz, vücutta sentez edilmezler, enerji temin edilemez, temel fonksiyonları katalitiktir, yapıtaşı olarak fonksiyonları sınırlıdır.

Enerji ve Besin Elementleri

İnsanların enerji ve besin elementleri ihtiyaçları yaş, cinsiyet, fizyolojik durum, aktivite düzeyleri ile değişmektedir. Enerji ve besin elementleri ihtiyacı her zaman günlük olarak ifade edilir. Bu ihtiyaçları için üç farklı terim bulunmaktadır.

1. Minimum Gereksinim Miktarı: İnsanda hastalık oluşumları önlemek için gerekli olan ihtiyaç miktarıdır ve az tüketilirse beslenme bozukluklarına neden olabilir.

2. Optimum Gereksinim Miktarı: Vücut için olumsuz faktörlerin etkisi dikkate alınır, bu miktar minimum gereksinim miktarına eklenerek oluşturulur.

3. Güvenilir Düzeyde Gereksinim veya Önerilen Günlük Gereksinim: Optimum besin gereksinimlerinden bir miktar fazladır.

Başlıca görülen beslenme sorunları:

Demir eksikliği anemisi (Kansızlık), protein enerji yetersizliğine bağlı büyüme ve gelişme geriliği, iyot yetersizliği, vitamin D yetersizliği (Raşitizm),şişmanlık (Obezite) ve diş çürükleridir .

Riskli Kişilerde Beslenme

Gebe ve Emziklilik Dönemi Beslenmesi

Gebelik döneminde eğer anne yetersiz ve dengesiz besleniyorsa annenin ölü-erken doğum, düşük yapma riski artmaktadır.

Gebelikte ortalama 77.000 Kcal gereksinim vardır, enerji yetersizliğinde erken ve ölü doğum, santral sinir sistemi bozuklukları, büyüme gelişme geriliği oluşabilir.

0-6 Yaş Grubunda Beslenme

İlk 6 ayda beslenme (Doğal beslenme): Bebeğin yeterli, dengeli beslenmesi, büyüme ve gelişimi için büyük önem taşımaktadır. Bebeklerin ilk 6 ay sadece anne sütü ve bu dönemden sonra da ek gıdalarla birlikte iki yaşına kadar anne sütü ile beslenmenin sağlanması önerilir.

Bebekler ilk 6 ay su dâhil başka hiçbir ek gıdaya gereksinim duymamaktadır. Doğumdan sonra ilk 4- 5 günde salgılanan, koyu kıvamlı ve sarımsı renkteki süte kolostrum (ağız sütü) denilmektedir. Bebekler ilk 6 ayda her istediklerinde mutlaka emzirilmelidir. İki yaşına kadar mutlaka emzirme devam etmelidir, 6 aydan sonra anne sütü yeterli olamayacağından 6. aydan sonra ek gı dalarla beslenmeye geçiş yapılmalıdır.

1-3 yaş dönemi beslenme: Çocuklar, büyüklerinin davranışlarından etkilendiği için yemek esnasında yemeklere karşı eleştirel bir tutum gösterilmemelidir.

4-6 yaş dönemi beslenme: Çocuğa beslenmenin faydalarından bahsedilmelidir.

Okul Çocuğunun Beslenmesi

Yaş, cinsiyet ve vücut ağırlığına göre çocuğun beslenmesi düzenlenmelidir. Okul öncesi dönemde, aile çocuğun beslenme alışkanlıklarına tesir ederken, okul çağında ise arkadaşlar, reklamlar gibi etkenler, okulda beslenme konusunda kontrolsüzlük çocuğun yanlış beslenme alışkanlıklarına sahip olmasına neden olur. gerekmektedir .

Adolesan Çağı Çocuklarda Beslenme

En hızlı büyüme ve gelişmenin yaşandığı dönem olan ergenlik dönemi, çocukluktan erişkinliğe geçiş dönemi olan 11- 18 yaş dönemini kapsamaktadır. Bu dönemde beslenme genellikle düzensiz olmaktadır.

Okul çağındaki çocuklara İyi bir beslenme sağlayabilmek için kahvaltıyı ihmal etmemesini öğretmelidir.

Yanlış beslenme sonucu adolesanlarda şişmanlık da oluşabilir. Ayrıca anoreksiya nervosa ve bulimia nervosa gibi gereksiz ve yanlış zayıflama diyetleri nedeniyle kazanılan yeme bozuklukları da gelişebilir.