Çocuk Sağlığı

Doğumla dış ortamda devam eden, fiziki büyümenin durduğu 18- 21 yaşa kadar olan dönem, çocukluk ve gençlik çağı olarak tanımlanmaktadır.

Çocukluk Dönemleri

İntrauterin dönem; Hamileliğin başlangıcından doğum olayına kadar olan ve büyüme hızının fazla olduğu dönemdir. Tüm ihtiyaçları anneden sağlandığından, gebenin etkilendiği bütün olaylar intrauterin dönemde olan bebeğin sağlığını da etkilemektedir. Bu nedenle anne sağlığından en fazla etkilenen dönem bu dönem olarak kabul edilir.

Bebeklik dönemi; Doğumdan sonraki ilk yıl olarak kabul edilmektedir. Yenidoğan dönemi, doğumdan sonraki 28 günlük süre olarak tanımlanmaktadır. Yenidoğanın sağlığı, gebelik döneminde, doğumda ve yenidoğan döneminde faydalanılan sağlık hizmetlerinden etkilenmektedir. Ülkelerin gelişmişlik durumuna göre bebek ölüm sebepleri değişiklik gösterir. Gelişmekte olan ülkelerdeki bebek ölümleri arasında enfeksiyonlar, malnutrisyonlar öncelikli sağlık sorunları arasındadır.

"1-4" Yaş arası çocukluk dönemi: "Toddler dönemi" de denilmektedir. Bu süre içinde, çocuğun büyümesi ve gelişimi hızlı yaşandığı için besin ihtiyaçları daha fazladır. Sağlık sorunları olarak malnutrisyonlar, solunum yolu enfeksiyonları, ishaller, deri ve idrar yolu enfeksiyonları görülmektedir. Bu yaşlarda, merak ve keşfetme duygusu fazladır ve çocuk tehlikeyi bilemediğinden kazaların görülme sıklığı da artmaktadır.

Okul dönemi (5 -12 yaş grubu): Bu dönemde hayat tarzları değişen çocuklar, sosyal bir ortama tek başına girmekte ve aile ortamından çıkmaktadır. Sosyal alışkanlıkların, öğrenmenin ağırlık kazandığı bu dönemde bağışıklık sistemi daha güçlü ve malnutrisyonlar daha az görülür. Sağlık sorunları okul döneminde farklılaşmıştır.

Adolesan dönem: Dünya Sağlık Örgütü'ne göre 10- 19 yaş grubu adolesan yaşları şeklinde kabul edilir. Çocukluktan erişkinliğe geçişin yaşandığı bu dönemde fiziksel, psikolojik ve cinsel gelişim tamamlanmaktadır. Çocuktaki hormonal değişimler nedeniyle, fiziksel büyüme ve pubertal değişimler oluşmaktadır.

Çocuk Sağlığını Etkileyen Faktörler

Çocukluk dönemlerine göre bu faktörlerin etkisi farklılaşmaktadır. Çocuk sağlığını etkileyen faktörler olarak,

Çocuğun yaşı, cinsiyeti, kronik hastalık, konjenital anomaliler vb.

Annenin yaşı, gebelik sayısı, çalışma durumu, ailenin sosyoekonomik yapısı, yaşadığı toplumun gelişmişlik düzeyi, çocuğun ruhsal ve sosyal yapısını etkileyebilecek etkenler vb.

Yaşanılan yerde suların temizliği, gerekli besin maddelerinin tüketimi, atıkların yok edilmesi, yaşam koşulları

Virüsler, bakteriler, parazitler gibi biyolojik çevre etmenleri bulunmaktadır.

Çocuk Sağlığında Korunma Yöntemleri

Çocuk sağlığında da korunma yöntemleri olarak birincil, ikincil ve üçüncül korunma yer almaktadır.

Çocukluk Dönemi Önemli Sağlık Sorunları

Akut solunum yolu enfeksiyonları, ishalli hastalıklar, malnutrisyon

Uluslararası Çocuk Sağlığı Kontrol Programları

UNICEF’in ‘’Çocuk Yaşatma Seferberliği’’ etkinlikleri kapsamında, bu sorunların hızla azaltılması için yapılması gereken yedi uygulama belirlenmiştir. Bu uygulamalardan dördü UNICEF’in doğrudan destekleyebileceği alanlardadır. Her birinin İngilizce ilk harfleri dikkate alınarak kısaca ‘GOBI -FFF’ denilen bu etkinlikler aşağıda sıralanmaktadır:

Growth monitoring (Gelişmenin izlenmesi)
Oral rehydration therapy (Ağızdan sıvı tedavisi)
Breast feeding (Emzirme)
Immunization (Bağışıklama)
Family spacing (Aralıklı doğum)
Food entitlement (Gıda desteği)
Female education (Kadınların eğitimi)

Ulusal Çocuk Sağlığı Kontrol Programları

Türkiye’de halen uygulamada olan Çocuk Sağlığı Programları aşağıdaki gibi sıralanabilir:

Genişletilmiş Bağışıklama Programı
Polio Eradikasyon Programı
Kızamık Eradikasyon Programı
İshalli Hastalıkların Kontrol Programı
Akut Solunum Yolu Enfeksiyonlarının Kontrol Programı
Anne Sütünün Teşviki ve Bebek Dostu Hastaneler Programı
Demir Gibi Türkiye Projesi
Bebeklerde D Vitamini Yetersizliğinin Önlenmesi ve Kemik Sağlığının Korunması Programı
İyot Yetersizlikleri Hastalıklarının Önlenmesi ve Tuzun İyotlanması Programı,
Yenidoğanda Konjenital Hastalıkların Taranması
Ağız Diş Sağlığını İyileştirmede Flor Kullanımı Programı
Güvenli Annelik ve Yenidoğan Bakımı Programı
Perinatal ve Neonatal Ölümlerin Azaltılması Programı
Genetik Hastalıklardan Korunma Programı
Çocuğun Psikososyal Gelişiminin Desteklenmesi Programı
Çocukluk Çağı Hastalıklarına Entegre Yaklaşım Programı
Erken Çocukluk Gelişiminin İzlenmesi ve Desteklenmesi Programı
Anne ve Çocuk Beslenmesi Programı