Yaşlı Sağlığı

Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de sunulan sağlık hizmetlerindeki iyileşmeler, tıp teknolojilerinin gelişmesi, çevre koşulları, gelir düzeyi ve dağılımındaki ilerlemeler doğumda beklenen yaşam süresinin uzamasına katkı sağlamıştır. Yaşlanma, tek bir nedeni olmayan genetik, fiziksel ve sosyal çevreden etkilenen, ayrıcalıksız tüm canlılarda görülen, işlevlerde azalmaya neden olan süreğen, dinamik ve evrensel bir süreçtir. Nüfusun yaşlanması, son yıllarda ortaya çıkan demografik olguların en önemlilerinde birisidir. Yaşlı bireylerin yaşamlarını daha sağlıklı ve kaliteli sürdürebilmeleri, çeşitli sektörlerin iş birliği içerisinde çalışması ve bu konuda politikalar geliştirmesi ile mümkündür.

Yaşlılığın Tanımı

Yaşlılık için kronolojik, sosyolojik, ekonomik vb. pek çok farklı açıdan tanımlama bulunmaktadır. Bunlardan sıklıkla kullanılan ve Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ)’nün de belirttiği ‘‘65 yaş ve üzeri bireyler’’ şeklinde yapılan kronolojik tanımdır.

Türkiye’de Yaşlı Nüfus Demografisi

Türkiye geneli için doğumda beklenen yaşam süresi 78 yıl, erkeklerde 75.3 yıl ve kadınlarda 80.7 yıldır. TUİK raporuna göre yaşlı nüfusun toplam nüfus içindeki payı 2017 yılında %8.5 olarak bildirilmiş ve yaşlı nüfusun %44’ünü erkek nüfus, %56’sını kadın nüfus oluşturmuştur. Ülkemizde 2016 yılı verilerine göre yaşlılar en çok dolaşım sistemi hastalıkları nedeniyle hayatını kaybetmektedir. Bu sıklık %45.6’dır. İkinci sırada %16.3 ile iyi huylu ve kötü huylu tümörler; üçüncü sırada %13.9 ile solunum sistemi hastalıkları yer almaktadır.

Yaşlılık Dönemi Sorunları

Yaşlılıkta yaşanan sorunlar genel olarak dört grupta incelenir. Bunlar; sağlık sorunları, sosyokültürel ve ekonomik sorunlar, barınma sorunları ve uyum sorunlarıdır.

Yaşlılık Dönemi Sendromları

Demans (Bunama)

DSÖ verilerine göre demans, 60 yaş üzeri nüfusta önde gelen yeti yitimi nedenidir. Yaşam süresinin uzaması ile demans önde gelen toplum sağlığı sorunu hâline gelmiştir. 65 yaşta demans riski %6 -8, 85 yaş üzerinde ise %30’lardan daha fazla olarak bildirilmiştir.

Deliryum

Yaşlılarda sık görülen, akut başlangıçlı, dikkat ve bilişsel bozuklukla seyreden, tanınması güç, ciddi ve sıklıkla ölümcül olabilen bir klinik tablodur.

Depresyon

Bireyin kendini değersiz ve yetersiz hissetmesine, düşünme, konuşma, hareket gibi fizyolojik işlevlerde yavaşlamanın görülmesine neden olan bir sendromdur.

Yapılan çalışmalar, yaşın ilerlemesi ile fiziksel yeteneklerde azalma, bilişsel işlev ve gündelik aktivitelerde gerileme, ekonomik durumun kötüleşmesi, bireyin yalnız yaşaması, sosyal desteklerin zayıf olması gibi faktörlerin yaşlılarda depresyon görülme sıklığında artışa neden olduğu göstermiştir.

Malnutrisyon

Malnutrisyon; kendi evinde, bakımevinde, hastane ortamında yaşayan yaşlılar için önemli, yaygın ve erken teşhis edilemeyen bir sağlık sorunudur.

Üriner İnkontinans

İstemsiz idrar kaçırma olarak tanımlanmaktadır. Yaşlanma sürecinde tüm sistemlerde olduğu gibi üriner sistemde de fizyolojik, anatomik ve histolojik bazı değişiklikler ortaya çıkar.

Düşme

Düşmeler; yaşlılarda tıbbi ve ekonomik sonuçları açısından büyük bir halk sağlığı sorunu olarak karşımıza çıkmaktadır.

İhmal ve İstismar

İstismar, ‘‘yaşlıların güven duygusu beklentisi ile kurdukları herhangi bir ilişki/iletişim biçiminde bir defa veya tekrarlayan biçimde yaşlının zarar görmesi’’dir. İhmal ise ‘‘gereken ilgiyi göstermeme, boşlama, savsaklama ve önem vermeme’’ durumudur.

Uyku sorunları

Yaşla birlikte uyku süresi ve kalitesi azalır. Uyku bozukluğunun düşme, yaşam kalitesinde bozulma, bakıma muhtaç olma ve mortalite ile ilişkisinin olduğu saptanmıştır.

Yaşlılara Yönelik Sunulan Hizmetler

Yaşlı bireylerin sağlıklı ve aktif olarak kalabilmelerini sağlamak bir lüks değil gerekliliktir. Ülkmeizde çevre koşullarının, yaşlı sağlığını geliştirmeye yönelik düzenlenmesi yürütülen programların aktif bir şekilde sürdürülmesi, sektörler arası iş birliği ile yeni programların oluşturulması, gelir durumu, sağık ve sosyal güvence gibi faktörlerin de kurumlar arası iş birliği ile iyileştirilmesi yaşlı sağlığının geliştirilmesi için oldukça önemlidir.