GPWS - TCAS - RNAV

Gelişen teknoloji ile birlikte uçuş emniyetini ve verimliliği artırmak için yeni sistemler geliştirilmektedir.

GPWS (Ground Ground Proximity Warning System –Arazi Yaklaşma Uyarı Sistemi) Kontrollü bir uçuşta araziye çarpmayı önlemek için hava aracı araziye yaklaştığında veya araziye çarpma ihtimali doğurabilecek olan hava aracının; araziye tehlikeli yakınlığı, aşırı alçalması, alçalma açısı/oranı sapması, iniş takımlarının toplanmaması gibi etkenlerde uçuş ekibine sesli ve görsel uyarı vermek üzere dizayn edilmiş sistemdir.

Aşırı alçalma oranı, yüzeye aşırı yaklaşma, kalkış sonrası irtifa kaybı, glide slope sapması, tavsiye uyarıları ve şiddetli kuyruk türbülansı durumlarında sistem uyarı verecektir.

Verilen uyarıların bazıları görsel, bazıları ise hem görsel hem de seslidir.

Günümüzde kalkış ağırlığı 5700 kg üzerinde olan tüm türbin motorlu uçaklar veya 9 dan fazla yolcu taşıma kapasitesi olan tüm uçaklar GPWS ile donatılmış olmalıdır.

TCAS (Traffic Collision Avoidance System –Trafik Uyarı ve Çarpışma Önleme Sistemi): Çarpışmadan Kaçınma Sistemi olarak da bilinen TCAS, yakın geçiş veya çarpışma ihtimali olan durumlarda iki hava aracının çarpışmasını engellemek ve gerekli ayırma şartlarını sağlayabilmek için kullanılan sistemdir. Havacılık güvenliğine yönelik olarak hava araçlarında bulunan sistem olası çarpışma öngörülerinde pilota belirli bir süre önceden uyarı vererek gerekli hamleyi yapabilmesini sağlamayı amaçlamaktadır.

Sistem transponderdan alınan bilgileri işleyerek çalışır. Transponder Mode C ve Mode S üzerinden alınan irtifa, uçuş başı ve mesafe bilgileri uçağın kendi konumu ile karşılaştırılarak olası durumlarda uyarı üretmesini sağlar.Temel olarak sistem tarafından pilota iki ikaz verilmektedir.

TA (Traffic Advisory) : 3.3 NM mesafede ve dikey olarak 850 ft ayırma içerisinde öngörülen geçişler TA ikazı ile pilota bildirilir. İki hava aracının en yakın hâle geleceği andan en fazla 48 saniye öncesinden uyarı verilir.

RA (Resolution Advisory) : 2.1 NM mesafede ve dikey olarak 300 -700 ft ayırma içerisinde öngörülen geçişler ise RA ikazı ile pilota bildirilir. İki hava aracının en yakın hâle geleceği andan en fazla 35 saniye öncesinden uyarı verilir.

Uluslararası Sivil Havacılık Kurumu (ICAO) küresel anlamda standart oluşturmakla yükümlüdür. Bunun için de Minimum Operasyonel Performans Standartları (MOPS) hazırlar ve üretilecek cihazların sistemde tanımlanan gerekliliklere uygun olmasını sağlar.

RNAV (Area Navigation –Saha Seyrüseferi)

Geleneksel olarak yapılan uçuşlarda uçuş rotaları seyrüsefer yardımcı cihazları ile birbirlerine bağlanmaktadır. A noktasından B noktasına uçuş yapan hava aracı rotasını VOR, NDB gibi seyrüsefer aletlerine göre planlamakta ancak ilgili iki nokta arasında direkt uçuş yapamamaktadır. Yukarıda belirtilen hedefler çerçevesinde geliştirilen area navigation (saha seyrüseferi) olarak tanımlanan uçuş prosedürü ile birlikte noktalar arasında gerekli güvenlik önlemleri ve hesaplamalar gereğince olabildiğince düz/kısa rota elde edilmeye çalışılmaktadır.

Global Navigasyon Uydu Sistemleri’nin (GNSS) ortaya çıkışı ile birlikte, başta GPS’den edinilen veriler ışığında daha doğru üç boyutlu ve oldukça hassas iki boyutlu pozisyon bilgisi doğruluğu sağlanmıştır. İlgili sistemlerden alınan veriler doğrultusunda uçuş -seyrüsefer bilgisayarı aracılığı ile uçuş gerçekleştirilebilmektedir.