Radar Sistemleri

Radar, radyo dalgalarının yansıması yardımıyla uzaktaki nesneleri ve bu nesnelerin hız, kerteriz ve mesafesini tespit eden cihazdır.

Radar ile ilgili ilk ciddi çalışmalar 1930’larda başladı fakat temel fikirlerin kökeni elektromanyetik deneyler gerçekleştiren Alman fizikçi Heinrich Hertz tarafından yürütülen deneylere dayanır.

II.Dünya Savaşı öncesinde radar geliştirmekte olan pek çok ülke, savaşla birlikte diğer tespit yöntemleri ile birlikte radarları da denemeye başladılar.

1930’lar boyunca radyo dalgalarının yansımaları ile uçak tespit etme sekiz ülke tarafından birbirinden bağımsız ama neredeyse eş zamanlı olarak askeri amaçlı deneniyordu. Amerika Birleşik Devletleri, İngiltere, Almanya, Fransa, Sovyetler Birliği, İtalya, Hollanda ve Japonya bu konuda çalışma yapan ülkelerdi.

Almanlar, II. Dünya Savaşı'nın başında radar konusunda diğer ülkelerden daha ileri durumdaydılar.

1939'da Birmingham Üniversitesinde bulunan magnetron osilatörü sayesinde radarlarda yüksek frekans (mikrodalga) kullanımı başladı. 1940'ta İngilizler magnetron kavramını Amerikalılara gösterince çalışmaların merkezi Cambridge’deki MIT Işınım laboratuvarı oldu. Mikrodalga radarların başarılı gelişimi askeri ihtiyaçlardaki öncelik ve başarılı bilim adamlarının toplanması sayesinde olmuştur. 1940’tan 1945’e kadar geçen beş senelik dönemde yüzden fazla radar sistemi geliştirildi. Bunlarda en çok kayda değer olanı SCR - 584 olarak bilinen top kontrol sistemiydi.

Savaştan sonra radar gelişiminde ilerleme nispeten yavaş oldu. 1940'ların son yarısı savaş sırasında başlatılmış olan geliştirmelerin devamına sadık kalınarak geçti. Bunlardan ikisi, monopulse takip radarı ve hareket eden cisim radarları (MTI –moving target indication). Bu iki radarı geliştirmek yıllar aldı.

1950’lere gelindiğinde daha gelişmiş radar sistemleri ortaya çıkmaya başladı. Öyle ki açısal olarak kesinlik 0.1 miliradyana kadar indirgenebildi. 220 MHz den 450 MHz kadar çıkan daha güçlü radarlar yapıldı. Bu radarların anten çapları yatayda 37 metreye kadar varabiliyordu ve çok uzak mesafelerden bile bir uçağı tespiti mümkün olabiliyordu.

1970’lerden sonra dijital teknoloji inanılmaz bir hızla gelişim göstermeye başladı. Radarlar artık hedef ayırımı da yapabilir hâle geldi. Radarlar sayesinde deniz üstünden esen rüzgârların hızı ölçülebiliyordu. 1980 geldiğinde uydular uzaktan algılama için radarlar ile donatılmıştı. Deniz yüzeyindeki yapılar, buzulların durumu ve diğer çevresel etkiler gözlemlenebilir hâle geldi. 1990’lara gelindiğinde radarlar ile yağış yoğunluğu dahi tespit edilmeye başlandı. Bir uçak ise 3,700 km uzaktan tespit edilebilir hâle gelmişti. Dünyadan sonra radarlar yönlerini diğer gezegenlere de çevirdi öyle ki Venüs’ün üç boyutlu resimlerini elde edebildik .

Radarlar kullanım amaçlarına göre askerî ve sivil olmak üzere ikiye ayrılır. Askerî radarlar hava savunma radarları, savaş alanı radarları, hava trafik kontrol radarları olmak üzere üçe ayrılır. sivil radarlar ise hava trafik kontrol radarları ve muhtelif radarlar olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.

Hava savunma radarları başlığı altında; hava gözetim radarı, devriye uçağı radarı, atış kontrol radarı olmak üzere üç, savaş alanı radarları başlığı altında; savaş alanı gözetim radarı, gemi yöngüdüm radar, havan topu bataryası tespit radarı ve atış kontrol radarı olmak üzere dört, hava trafik kontrol radarları başlığı altında; en - route radarı, hava gözetim radarı, hassas yaklaşma radarı, yer kontrol radarı ve meteoroloji radarı olmak üzere dört, muhtelif radarlar başlığı altında ise; meteoroloji radarı, hız ölçüm radarı, otomatik frenleme radarı, hasarsız malzeme inceleme radarı ve yer radarı olmak üzere beş radar bulunmaktadır .

Hava savunma radarları askeri radar olarak kullanılmaktadır. Hava savunma radarları, hava gözetim radarı, devriye uçağı radarı, atış kontrol radarı (missile control radar) olmak üzere üçe ayrılır.

Savaş alanı radarları askeri radarlar olarak kullanılmaktadır. Savaş alanı radarları, savaş alanı gözetim radarı, gemi yöngüdüm radarları (marine navigation radars), havan topu tespit radarı (mortar locating radar), atış kontrol radarı (missile control radar) olmak üzere dörde ayrılır. .

Hava trafik kontrol radarları hem askeri hem de sivil alanda kullanılmaktadır. hava trafik kontrol radarları en -route radarı, hava gözetim radarı (air surveillance radar, asr), hassas yaklaşma radarı (precision approach radar, par), yer kontrol radarı (surface movement radar, smr), meteoroloji radarı olmak üzere beşe ayrılmaktadır.

Muhtelif radarlar sivil alanda kullanılmaktadır muhtelif radarlar meteoroloji radarı, hız ölçüm radarı, otomatik frenleme radarı, hasarsız malzeme inceleme radarı, yer radarı olmak üzere beşe ayrılmaktadır.