Haber Yazma Teknikleri
Haber yazma teknikleri, haberin türüne, haberin yayınlanacağı mecraya ve yayınlanan mecrada kapladığı alan veya süreye göre değişmekle birlikte, bu teknikler, genel olarak altı başlık altında toplanabilir:
- Ters piramit tekniği
- Düz piramit tekniği
- Dörtgen veya kare tekniği (kutu tekniği)
- Ters piramit tekniği ile kare tekniğinin birleştirilmesi
- Serbest yazım tekniği
- Konuşma diliyle yazım tekniği
Haber yazımında kullanılan en eski tekniklerden biri ters piramit tekniğidir. Ters piramit tekniğine göre habere yönelik bilgiler, en önemliden başlanarak daha az önemli olana doğru sıralanır. Haberde verilmesi amaçlanan bilginin en kısa zamanda ve en öz haliyle sunulmasını sağlamaktadır. Yorumlara ve öznel ifadelere pek yer verilmeyen bu teknikte haberin nesnel bir dille yazılmasına önem teşkil eder. Ters piramit tekniğine göre, haberin tümü üç şekilsel yöntem izlenerek yazılabilir. Bunlar kronolojik dizi, blok paragraflar ile düzenleme ve zincirleme düzen şeklinde ifade edilebilir.
Ters piramit tekniğine göre yazılan haberler giriş, gövde ve detay unsurlarına sahiptir. Haber girişinde haber değeri açısından önemi olan olay ve sonuç kısaca özetlenir. Ayrıntılar ve geçmiş hakkında bilgilerin olay ve önem sırasına göre verildiği bölüm, haber metninin gövdesini oluşturur. Ana konuyla bağlantılı olan, ancak bir haber metninde cevaplanması gereken sorulardan herhangi birine cevap niteliği taşımayan bölüm ise detay bölümüdür.
Düz piramit tekniğinde haber genellikle öyküleme yöntemiyle yazılır. , Öyküleyici bir ifade tarzına başvurulduğu için ters piramit tekniğine göre daha esnek ve renkli ifadelere yer verilebilir. Habere ayrıntıdan başlanır, önemli görülen unsurlar sona doğru yerleştirilir. Düz piramit tekniği ile yazılmış bir metinde olayın sonucu ancak haberin sonunda anlaşılabilir. Ters piramit tekniğinde haberin çok uzun olması durumunda son paragraflardan kısaltma yoluna gidilebilirken, düz piramit tekniğinde böyle bir düzenleme yapılamaz. Çünkü son paragraflar haberin sonucu hakkında bilgi içermektedir.
Haberde verilecek bilgilerin hepsinin eşit derecede önem arz etmesi durumunda başvurulan teknik genelde dörtgen ya da kare tekniği olmaktadır. Kutu tekniğinde haberin girişinde özet bilgiler kısaca verildikten sonra diğer bilgiler haberin gövde bölümüne yerleştirilir. Her bilgiye eşit paragraf ayırmaya özen gösterilerek haberle ilgili bilgiler aktarılır.
Ters piramit ve kare tekniklerinin birleştirilmesinden oluşan bu teknik ile yazılan haber metinlerinde önemli ve dikkat çekici unsurlar en başta verildikten sonra ayrıntılar önem sırasına göre sona doğru yazılmaktadır. İki kuralın birleştirilmesi tekniği ile yazılan haberlerde haberin esasını oluşturan olay veya olayların yakın geçmişine de gidilmektedir. İki tekniğin birleştirilmesinden dolayı ayrıntılar sona bırakılmakta, haberin genel yazılışında ise önemli olaylar öne alınarak en önemsizler sona atılmaktadır. Serbest yazım tekniği, herhangi bir tekniğe bağlı olmayan, yalnızca haberin anlaşılır olmasının önemsendiği yazım türüdür. Televizyon kanallarında sıklıkla başvurulan bu yöntemde zaman zaman haber yazım kuralları ihlal edilerek öznel yargılara yer verilmektedir. Reyting kaygısıyla yapılan haberlerde sıkça başvurulan bir tekniktir.
Daha çok televizyon, magazin ve gezi haberlerinin yazımında sıklıkla başvurulan konuşma diliyle yazım tekniğinde temel ilke, o an (şimdi) ne olduğunun aktarılmasıdır. Haberlerin konuşma diliyle yazıldığı bu teknikte haberi yazan kişi karşısındaki biriyle konuşuyormuş gibi dolaylı anlatıma başvurmaktadır. Bu teknikte haber metni konuşma üslubuyla yazıldığı için kısa ve basit cümleler kullanılmaktadır. Metin, genellikle edilgen cümlelerle ve dolaylı anlatımla aktarılmakta, dolayısıyla haberde uzun açıklamalara, zorunlu olmadıkça kavram ve terimlere yer verilmemektedir.