Haber Kaynakları

Haber kaynağı kavramı habercilik yapan medya kuruluşlarında önem taşıyan bir kavramdır. Haber belirli bir zaman dilimi içerisinde dünyamızda ve çevremizde olup biten gelişmelerin tamamını içerir. Her yeni, farklı, şaşırtıcı, ilginç vb. özellikler taşıyan gelişme/olay ya da olgu herkes için haber değeri taşımaz. Geniş halk yığınlarını ilgilendiren her bir yeni gelişme medyada haber değeri bulur.

Her haberin bir çıkış noktası vardır. Bu çıkış noktalarına haberin kaynağı denilir. Bu kaynak insan, kurum, organizasyon ya da muhabirin kendisi, fotomuhabir veya kameraman olabilir. Fotomuhabir, kameramanlar da çektikleri fotoğraf ve görüntülerle bir haber yakalayabilir, sözel bir bilgi olmasa da okura ya da izleyiciye bu şekilde çok şey aktarabilir. Annesini kaybetmiş kedi yavrularına annelik eden bir köpeğin görüntüsü bir haber olmaz mı? Ellbette ki okur veya izleyici için haber değeri olan çok şey ifade eder.

Haber kaynağı çeşitli sınıflandırmalara tabi tutulabilir. Elde ediliş tarzına göre haber kaynakları 'birinci el' ve 'ikinci el' olmak üzere ikiye ayrılır. Haber konusu olay/olgu ya da sorunu muhabir bizzat gözlemleyip haber haline getiriyorsa burada birinci el kaynaklar kullanılmış olmaktadır. Örneğin bir trafik kazasınız haberleştirilmesi. Muhabir haber malzemesini farklı kaynaklar üzerinden elde ediyorsa burada da ikinci el kaynaklara başvurulmuştur. Haber ajansına dayanılarak yapılan haberlerin tamamında ikinci el kaynak kullanımı söz konusudur.

Haber kaynaklarını coğrafi konumlanışına göre 'dış' ve 'iç' haber kaynakları olmak üzere ikiye ayırarak incelemek mümkündür. Eğer bir muhabir haber malzemesini ülke sınırları dışındaki kişi/kurum ya da herhangi bir organizasyondan elde ediyorsa burada muhabir dış haber kaynaklarına başvurmuş demektir. Haber yapan kişinin haber kaynakları ülke sınırları içerisinde konumlanmışsa bunların iç haber kaynağı olduğunu ifade etmek gerekir.

Örgütlenme yapısı gözönünde bulundurulduğunda haber kaynakları 'resmî', 'özel' ve 'haber ajansları' başlıkları altında incelenebilir. Haber kaynağının kamu kurum ve kuruluşları ile bunların adına açıklama yapan kişilerden oluşması durumunda haber kaynağının resmî haber kaynağı olduğu ifade edilir. Devlet alanı dışında bir kaynaktan haber temin edilmişse özel haber kaynaklarına başvurulduğu bilinmelidir. Haber ajansları ise haberi metaya çevirip haber organizasyonlarına veya şahıslara satan profesyonel kuruluşlardır. Günümüzde medya kuruluşları için haber ajansları önemli bir haber kaynağı görevi görmektedir.

Haber kaynağı ile muhabir arasındaki ilişkinin şekli önemlidir. Muhabir haber kaynağının haber yöntemi, dezenformasyon vb. önceden planlı manüplatif eylemlerine karşı uyanık olmalıdır. Haberi farklı kaynaklardan doğrulatmadan haber yazımına geçmemek gerekir. Haber sızdırıcıların yaptıkları eylemin arkasında farklı hedefleri olabilir. Bu durum haberin doğruluğuna gölge düşürebilir.

Muhabirin haber kaynağına karşı sorumlulukları da vardır. Kayıt dışı verilen bilgileri haber yapmamak, amborgolu haberi saati ve zamanı gelmeden haber haline getirmemek, isminin açıklanmasını istemeyen kaynağı deşifre etmemek gerekir.

Bir muhabirin haber kaynakları mümkün olduğunca çok çeşitli olmalıdır. Bu durum muhabirin 'özel haber' yapmasını kolaylaştıracaktır.