Aile Hayatı İle İlgili Problemler II

İslam, evlilikte kalıcılığı/devamlılığı esas aldığı için boşanmayı hoş karşılamamış ancak evlilik çekilmez hâl aldığında tarafların ayrılıp kendilerine yeni bir hayat kurmalarına imkân tanımıştır. Ayrılığın en yaygın yolu talaktır. İlke olarak bu yetki kocaya aittir. Koca bu yetkiyi kısmen veya tamamen eşine de verebilir. Buna fıkıh dilinde tefvîzü't -talâk denir.

Boşama dönüşe imkân verip vermemesine göre ric‘î ve bâin talak; sünnete uygun yapılıp yapılmamasına göre de sünnî ve bid'î kısımlarına ayrılır. Sünnî boşama prosedüre uygun boşamadır. Bu da bir temizlik dönemi içinde kadının temiz olduğu bir anda cinsel ilişkiye girmeden yapılan boşamadır. Bid‘î boşama ise hayz halinde ya da aynı celsede birden fazla boşamada olduğu gibi sünnete aykırı boşamadır.

Kur'an -ı Kerim'de ayrılığa imkân veren diğer bir yol muhâla'a (hul')'dır. Bu, karı - kocanın kadının ödeyeceği bir bedel mukabilinde karşılıklı olarak anlaşıp evliliğe son vermeleri anlamına gelir.

Evliliği sona erdiren diğer bir yol da tefrîk'tir. Tefrik, haklı bir sebebe bağlı olarak karının talebiyle evliliğin mahkeme kararı ile sona ermesidir. Bu sebepler mezheplere göre değişiklik arz etmektedir.

Kur’an -ı Kerim karı -koca geçimsizliğinde uyuşmazlığı kendi aralarında giderememeleri durumunda ailelerinden birer hakemle konuyu halletmelerini önerir (Nisâ', 4/35). İmam Mâlik'e göre hakemler boşamaya da muhâle’aya da yetkilidir.

Bunlar dışında karı -kocanın ayrılığını gerektiren bazı özel durumlar da vardır. Bunlar li'ân veya mulâ'ane, zıhâr, belli şartlarda îlâ'dır.

Karı-kocanın ayrılmasından iddet, nafaka, daha önce ödenmemişse mehir, varsa çocuğun bakım ve terbiyesi (hidâne) gibi sonuçlar doğar. İlke olarak çocuğun velayeti babaya hidânesi anneye aittir.

Kur’an ve Sünnet’in temel ilkeleri ve ilgili deliller incelendiğinde keza tarihi süreçteki seyri dikkate alındığında aynı anda birden fazla boşamanın bir sayılması İslam'ın ruhuna daha uygun gözükmektedir.

Bir ispat vasıtası olduğundan şahitlerin bulunmayışı talakın vukuunu engelleyen bir durum değildir.

İrade dışı boşamalar geçersizdir.

Kocasından ayrılma sonrası kadın için gerekli olan İddet, te'abbüdî bir hükümdür ve sadece hamileliğin anlaşılması değil çoklu amaca sahiptir. Bu sebeple Kur'an -ı Kerim'de çeşitli durumlara göre belirlenen bekleme sürelerine itibar etmek esastır.

Tencîz, izâfet, ta'lîk yoluyla gerçekleşen boşamalar geçerlidir.