Gümrükçe Onaylanmış İşlem veya Kullanım

Gümrük gözetimi altındaki eşyanın gümrük idaresinin izni ve denetimi altında asli niteliklerini değiştirmeden ve geçici depolama yerlerindeki diğer eşyalara zarar vermeden istiflenmesi, yerinin değiştirilmesi, büyük kaplardan küçük kaplara aktarılması, kapların yenilenmesi veya tamir edilmesi, havalandırılması, kalburlanması, karıştırılması ve benzeri işlemlere elleçleme denilmektedir.

Elleçleme başvurusu eşya sahibi ya da temsilcisi tarafından ilgili gümrük idaresine yazılı olarak yapılmaktadır. Bu başvuru, yapılacak işlemleri ve gümrük antrepo rejimi hükümlerinin uygulanması için gerekli bütün ayrıntıları içermek zorundadır. İlgili gümrük idaresi tarafından, elleçleme işlemlerinin eşyanın aynı durumda muhafazasını sağlamaya yönelik olduğunun anlaşılması halinde izin verilmektedir.

Telif hakları veya fikri haklar olarak kavramlaştırılılan “Fikri Mülkiyet”, bir eser üzerinde sahip olunabilecek maddi ve manevi hakların tamamını ve komşu haklarını ifade etmektedir. Fikri mülkiyet, bir kişiye veya kuruluşa ait olan fikir ürünüdür.

Sınai Mülkiyet" ise sanayide ve tarımdaki buluşların, yeniliklerin, yeni tasarımların ve özgün çalışmaların ilk uygulayıcıları adına; ticaret alanında üretilen ve satılan malların üzerlerindeki üretici veya satıcısının ayırt edilmesini sağlayacak işaretlerin sahipleri adına tescil edilmesini ve böylece ilk uygulayıcıların ürünü üretme ve satma hakkına belirli bir süre sahip olmalarını sağlayan gayri maddi bir hak olarak tanımlanmaktadır. Fikri ve sınai mülkiyet hakları genellikle yedi temel grup içinde ele alınmaktadır. Bu haklar;

• Fikir -Sanat eserleri,
• Entegre Devre Topografyaları,
• Yeni Bitki Çeşitleri Üzerindeki Islahçı Haklar,
• Patent,
• Endüstriyel Tasarım,
• Coğrafi İşaretler ve
• Markadır.

Gümrük idareleri, Türkiye Gümrük Bölgesi'nde taşıt değiştiren eşya da dâhil olmak üzere gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma konu olan eşyanın, fikri ve sınai hakları ihlal ettiğinden şüphelenmesi veya eşyanın bu hakları ihlal eden nitelikte olduğunu anlaması halinde gümrük işlemlerini durdurmakta veya eşyayı alıkoymaktadır.

Gümrük idaresine henüz bir talepte bulunulmadığı durumda ve söz konusu eşyanın fikri ve sınai mülkiyet haklarını ihlal ettiğine dair açık deliller olması halinde, hak sahibinin geçerli bir başvuruda bulunabilmesini teminen, gümrük idareleri tarafından eşya üç (3) işgünü süresince re’sen alıkonulabilir veya eşyanın gümrük işlemleri durdurulabilmektedir.

Gümrük idaresi tarafından gümrük işlemleri sırasında fikri ve sınai bir hakkı ihlal ettiğinden şüphe edilen eşya, mahkemede dava açılmadan veya mahkeme kararı beklenmeden imha edilebilmektedir. İmha işlemi, gümrük idaresince eşyanın gümrük işlemlerinin durdurulduğunun veya alıkonulduğunun tebliğ edilmesini takip eden on iş günüdür. Bu süre bozulabilir eşya için ise üç iş günüdür.

Gümrük beyanı, gerçekleştirilen dış ticaret işlemine yasallık kazandırmak için devletin bilgilendirilmesi, doğacak mali yükümlülüklerin hesaplanarak ödenmesi veya teminata bağlanması ve eşyanın Türkiye Gümrük Bölgesi içinde dolaşımını düzenleyen gümrük rejimlerinin uygulanabilmesi amacıyla yapılan bildirimdir.

Bir gümrük rejimine tabi tutulmak istenilen eşya bu rejime uygun şekilde yetkili gümrük idarelerine beyan edilmektedir. Eşyasını bir gümrük rejimine tabi tutmak isteyen mükellefin, deniz yolu ile gelen eşya için eşya gümrüğe sunulduğu tarihten itibaren 45 gün içerisinde ve diğer yollarla gelen eşya için yine eşya gümrüğe sunulduğu tarihten itibaren 20 gün içerisinde gümrük işlemlerinin tamamlanması yasal bir zorunluluktur.

Beyannamede imzası bulunan kişiler cezai hükümlerin uygulanması açısından beyannamede belirtilen bilgiler ile beyannameye ekli belgelerin doğruluğu ve ilgili rejimin gerektirdiği bütün yükümlülüklere uyulmasından sorumlu olmaktadır.

Gümrük rejimine tabi tutulmak istenilen eşya yetkili gümrük idarelerine beyan edilmektedir. Gümrük Kanununa göre gümrük beyanı dört şekilde yapılabilmektedir. Bunlar; yazılı beyan, sözlü beyan, bilgisayar veri işleme tekniği yoluyla beyan ve başka bir tasarruf yoluyla beyandır.

Gümrük beyanın kontrol türü ve kontrolle görevli memur, bilgisayar sistemi tarafından risk kriterlerine göre belirlenmektedir. Gümrük beyanı ile ilgili kontroller şunlardır:

Kırmızı hat: eşyanın muayenesi ile birlikte belge kontrolünün de yapıldığı hattır.

Sarı hat: muayeneye gerek görülmeksizin eşyaya ait beyanname ve eklerinin doğruluğunun ve birbiriyle uygunluğunun kontrol edildiği hattır.

Mavi hat: Bakanlıkça belirlenen onaylanmış kişi statüsüne sahip kişilerin ihracatta yararlandığı, eşyanın çıkış işlemlerinin tamamlanmasından önce belge kontrolüne veya muayeneye tabi tutulmadığı hattır.

Yeşil hat: eşyanın belge kontrolüne veya muayeneye tabi tutulmadığı hattır.

Muayene, beyannamede yazılı olan kapların cins, marka, numara ve adetlerini, eşyanın vergiye esas olan ağırlık ve diğer ölçüleri ile gümrük tarife istatistik pozisyonu, menşe ve kıymetine ilişkin beyanın doğruluğunun tespit edilmesidir. Eşyanın muayenesi, eşyaların gümrük idarelerince konulmasına izin verilen yerlerde veya antrepolarda yapılmaktadır.

Gümrük beyanı ile ilgili belge kontrolünde, kontrol ile görevlendirilen memur, beyannamedeki bilgileri ve eklerini inceler. İnceleme sonucunda tarife, kıymet, miktar, yasaklayıcı ve kısıtlayıcı önlemler söz konusu ise buna ilişkin belge kontrolleri de yapılmaktadır.

Gümrük Yönetmeliği uyarınca beyannamelerde yapılacak değişiklikler gümrük idare amirinin oluru ile gümrük müdürlüklerince yapılmaktadır.

Gümrük idareleri, beyan sahibinin talebi üzerine ve eşyanın yanlışlıkla beyanname konusu gümrük rejimine tabi tutulmasına veya beyan edildiği rejime tabi tutulmasının özel nedenlerle artık mümkün olmadığına ilişkin kanıtlayıcı belgeleri ibraz etmesi halinde, tescil edilmiş bir beyannameyi iptal etmektedir.