Eşyanın Muayenesi ve Gümrük Kıymeti

Eşyanın Muayenesi

Muayene, kapların cins, marka, numara ve adetlerini, eşyanın vergiye esas olan ağırlık ve diğer ölçüleri ile GTİP, menşe ve kıymetine ilişkin beyanın doğruluğunun tespitini kapsar.

Bilge sistemine girilen bilgilerin, sistem veri tabanındaki verilerle işlenmesi sonucu, beyanın risk profiline uygun dört kontrol türünden uygun olan kontrol türü otomatik olarak belirlenir. Bu kontrol türleri;

• Kırmızı hat
• Sarı hat
• Mavi hat
• Yeşil hattır.

Kırmızı Hat, eşyanın muayenesi ile birlikte belge kontrolünün de yapıldığı hattır.

Sarı Hat, fiziki muayeneye gerek görülmeksizin eşyaya ait beyanname ve eklerinin doğruluğunun ve birbiriyle uygunluğunun kontrol edildiği hattır

Mavi Hat, bakanlıkça belirlenen onaylanmış kişi statüsüne sahip kişilerin ihracatta yararlandığı, işlemlerin hızlanması ve prosedürün azalmasının amaçlandığı, eşyanın çıkış işlemlerinin tamamlanmasından önce belge kontrolüne veya muayeneye tabi tutulmadığı hattır.

Yeşil Hat, eşyanın belge kontrolüne veya muayeneye tabi tutulmadığı hattır

Muayene sonucunda, beyanname ile muayene sonucu arasında fark oluşması durumunda farkın sebebi araştırılır. Gümrük idaresi tarafından yapılan muayene sonucu ile beyan arasında aykırılıkların olduğu ve bu aykırılıkların vergi kaybına sebep olduğu durumlarda Gümrük Kanunu'nun 234-235. Madde'leri gereği ceza uygulanır.

Olağan muayenesi yapılmış ve işlemleri tamamlanmış eşyanın, Kontrol amacıyla gümrük müfettişleri, gümrük müfettiş yardımcıları, kontrolörler, stajyer kontrolörler ve gümrük idare amirleri tarafından muayene edilmesine ikinci muayene denir.

Türk Gümrük Tarife Cetveli'nin 27, 28, 29 uncu fasılları ve 32.08, 34.03 ve 38.11 tarife pozisyonu ile 39.01 ile başlayarak 39.15 dâhil olmak üzere bu tarife pozisyonlarında yer alan eşyanın dökme olarak gelmesi durumunda ve bu eşyalar dışında, Gümrük Yönetmeliği ek -23’te yer alan listede bulunan eşya laboratuvar tahliline gönderilir. Ayrıca; Gümrük vergilerinin tahakkuk ettirilmesi, muafiyet hükümlerinin uygulanması ya da uygulanacak ticaret politikası önlemlerinin belirlenmesi için eşyanın Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonunun muayene ile görevli memurca tespitinin mümkün olmaması ve İşlenmiş tarım ürünlerinin bileşim tablosundaki yerinin belirlenmesinin gerekmesi durumunda da eşya laboratuvar tahliline gönderilir.

Gümrük Kıymeti

Gümrük kıymeti “ İthal eşyasının kıymeti üzerinden vergilerinin alınacağı durumlarda, gümrük vergisinin hesaplanmasına esas teşkil edecek eşya kıymetidir. Gümrük kıymeti tespit edilirken beyan esas alınır fakat beyan edilen kıymetin gümrük kıymeti olarak kabul edilip edilmeyeceği, satışa ilişkin diğer hususlar da göz önünde bulundurulmak suretiyle belirlenir.

Kıymet tespitinin hangi yöntemle yapılacağına göre kıymet tespitinde istenecek belgeler farklılık göstermekle birlikte, zorunlu olsun ya da olmasın gümrük idaresi, beyanın doğruluğunun tespiti için her belgeyi isteme hakkına sahiptir. Bu sebepten beyan sahibi gümrük idaresi tarafından talep edilebilecek tüm belge ve eklerini hazır bulundurmalı ve gümrük idaresince istendiğinde ibraz edebilmelidir. Beyannameye eklenecek zorunlu belgelerden ithal eşyasına ait kıymet bildirim formu, kıymet tespitinde en önemli belgedir. Kıymet bildirim formu Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşmasının 7. Maddesinin Uygulanmasına Dair Anlaşma Hükümleri çerçevesinde belirlenen ithal eşyasına ait gümrük kıymetinin unsurlarını içerir. Kıymet tespitinde istenen diğer belgeler, fatura, sigorta poliçesi, vb.dir.

Cenevre kıymet kodunda 6 kıymet tespit yöntemi öngörülmüştür. Böylelikle gümrük kıymetinin tespitinde yeknesaklık ve kesinlik sağlamak amaçlanmıştır. Gümrük kıymet tespit yöntemleri şunlardır;

• Satış bedeli yöntemi
• Aynı eşyanın satış bedeli yöntemi
• Benzer eşyanın satış bedeli yöntemi
• İndirgeme yöntemi
• Hesaplanmış kıymet yöntemi
• Son yöntem

Satış bedeli yönteminde İthal eşyasının gümrük kıymeti, eşyanın satış bedelidir.

Aynı eşyanın satış bedeli yönteminde gümrük kıymeti, Türkiye'ye ihraç amacıyla satılarak, kıymeti belirlenecek eşya ile aynı veya yakın bir tarihte ihraç edilen aynı eşyanın satış bedelidir

Benzer eşyanın satış bedeli yönteminde gümrük kıymeti, Türkiye’ye ihraç amacıyla satılarak, kıymeti belirlenecek eşya ile aynı veya yakın bir tarihte ihraç edilen benzer eşyanın satış bedelidir.

İndirgeme yönteminde, kıymeti belirlenecek eşya ya da aynı veya benzer eşya, Türkiye’de ithal edildiği hal ve durumda satılmışsa, bu yönteme göre ithal eşyasının gümrük kıymetinin belirlenmesinde, bu eşyanın ya da aynı veya benzer ithal eşyasının yurt içindeki satıcıdan müstakil alıcılara kıymeti belirlenecek eşyanın ithal tarihi ile aynı veya yakın bir tarihte yapılan en büyük miktardaki satışına ait birim fiyat esas alınır.

Hesaplanmış kıymet yöntemi ile kıymet tespiti aşağıdaki unsurların toplanmasıyla yapılır;

İthal eşyasının üretiminde kullanılan malzeme ve yapılan imalat veya diğer imal işlemlerinin bedel veya kıymetleri,

Türkiye’ye ihraç edilmek üzere ihraç ülkesindeki üreticiler tarafından üretilen, kıymeti belirlenecek eşya ile aynı sınıf veya cins eşyanın satışında mutat olan kar ve genel giderlere eşit bir tutar,

İthal eşyasının giriş liman veya yerine kadar nakliyesi ile ilgili olarak yapılan yükleme, boşaltma, elleçleme giderleri ile nakliye ve sigorta giderleri.

Son yöntem,İthal eşyasının kıymet tespitinin yukarıdaki beş yöntemle de belirlenememesi durumunda son yöntem uygulanır.