Eşyanın Tarife Pozisyonlarının Belirlenmesi ve Eşyanın Menşei

Eşyanın Tarife Pozisyonlarının Belirlenmesi

Eşyanın tarife pozisyonunun belirlenmesi, eşyanınTürk Gümrük Tarife Cetveli'nin hangi alt açılımında yer aldığının tespit edilmesi işlemidir.

Gümrük Tarifeleri

Gümrük tarifesi; uluslararası ticaret esnasında ülkelere giriş yapan ürünlere uygulanan vergi, harç vb. ödemelerin oranlarını, varsa tavizlerini veya muafiyetlerini belirleyen listelerdir. Ülkeler tercihli tarife adı altında bazı ülkelere indirimli gümrük oranları veya muafiyetler uygular. Tarifeleri yükselterek, yerli sanayinin korunması amacıyla yabancı malların ülkeye girişini sınırlandırabilir veya istenmeyen ürünleri engelleyebilirler.

Gümrük tarifeleri genelllikle 3 şekilde uygulanır.

İthal edilen malın değerinin belli bir yüzdesi oranında vergi alınıyorsa, bu sistem advalorem gümrük tarifesidir.

İthal edilen malın fiziki değeri (adet, çift, vb.) üzerinden sabit olarak vergi alınıyorsa, spesifik tarife uygulanıyor demektir.

Her ikisinin birlikte uygulandığı özel durumlara ise karma gümrük tarifesi denir.

Gümrük Tarife Cetveli

Gümrük tarife cetveli eşyanın gümrük tarife pozisyon (GTİP) numarası, tanımı, ölçü birimi ve vergi hadlerinin yazılı olduğu listelerdir. 1 Ocak 1989 tarihinden itibaren Türkiye’de Armonize Sistem Nomanklatürü kullanılmaya başlanmıştır. Armonize Sistem’in amacı ticarete konu tüm mallara tek bir kodlama sistemi uygulayarak uluslararası ticarette uyumu sağlamaktır.

Bu sistemde ilk 6 rakam tüm dünya ülkelerinde aynı eşyayı ifade etmekte olup, sonraki rakamlar ülkelerin tercih ve ihtiyaçlarına göre serbest bırakılmıştır. AB ile uyum, gümrük vergilerini hesaplama ve istatistik tutma gibi nedenlerden dolayı, 12 rakamdan oluşan gümrük tarife istatistik pozisyon numarası kullanılmaktadır.

Türk Gümrük Tarife Cetveli (TGTC), 21 bölüm 99 fasıldan oluşmaktadır.

Bölüm: Birbirine benzeyen aynı nitelikteki eşyayı veya çoğunlukla aynı hammaddeden eşyayı içine alacak şekilde oluşturulan fasılları içeren grupları

Fasıl: Bölümlere göre daha alt düzeyde ve birbirine benzeyen aynı nitelikte eşyayı içine alan, altı basamaklı rakamdan oluşan Armonize Sistem Kodunun ilk iki rakamıyla ifade edilen kısımları ifade eder.

Bağlayıcı Tarife Bilgisi

Bağlayıcı Tarife Bilgisi (BTB); eşyanın Gümrük Tarife Cetvelinde sınıflandırılmasına ilişkin olarak, kişinin yazılı veya elektronik talebi üzerine, yetkilendirilmiş Gümrük Ticaret Bölge Müdürlüklerince verilen idari karardır.

BTB, eşyanın tarife pozisyonu ilgili konularda verildiği tarihten sonra yapılacak gümrük işlemleri için veren idareyi bağlayan bir belgedir. Gümrük idarelerince 6 yıl geçerli olmak üzere, ücretsiz olarak verilir.

Eşyanın Menşei

Tümüyle bir ülkede elde edilen veya üretilen eşya, o ülke menşelidir. Kısaca eşyanın menşeini, üretildiği, doğduğu yer veya milliyeti olarak tanımlayabiliriz. Gümrük idareleri, vergi indirimi, kota, yasak, gibi uygulamalara, gelen eşyanın menşeine bakarak karar veririler.

Eşyanın Menşeinin Belirlenmesi

Eşyanın menşeinin belirlenmesindeki temel amaç, eşyanın vergi ve benzeri tavizler hususunda anlaşma yapılan ülke menşeli olup olmadığının tespit edilmesidir. Anlaşma olmayan ülkelerden ithal edilen eşya için eşyanın tercihli olmayan menşei, anlaşma olan ülkelerden ithal edilen eşya için ise eşyanın tercihli menşei ne ilişkin mevzuat hükümleri uygulanır

Eşyanın Tercihli Olmayan Menşei; Türkiye herhangi bir anlaşması olmayan ülke mallarına tercihli olmayan menşe kuralını uygular. Yani tercihli tarifeler çerçevesindeki, tavizlerden faydalanma konusunda her hangi bir ayrıcalık tanımaz.

Eşyanın tercihli menşei, aramızda serbest veya tavizli ticaret anlaşması gibi anlaşmalarımız olan ülkelerle yapılan ticarete konu olur.

Menşe Tespit Kuralları

Tamamen bir ülkede yapılan faaliyetler sonucu elde edilen eşyanın menşe tespitinde, eşyanın tüm üretim girdi ve faaliyetlerinin aynı ülkede yapılması halinde, eşya o ülke menşeli sayılır. Üretimi birden fazla ülkede gerçekleştirilen eşyanın ise, hammadde veya bazı işçilik faaliyetleri başka ülkelere ait olsa bile, eşya ekonomik, işçilik ve üretim yönünden hangi ülkede önemli değişiklilere uğramışsa o ülke menşeli sayılır.

Menşe Şahadetnamesi

İhracatçı firmanın alıcı ülkenin sağlayacağı gümrük indiriminden yararlanabilmesi için, gümrük idaresine eşyanın kendi ülke menşeli olduğunu ispat etmesi gerekir.

Menşe Belgeleri

Menşe şahadetnamesi, gümrük birliği ve serbest ticaret anlaşması gibi anlaşmalarımız olmayan ülkelere yapılan ihracatta, eşyanın menşe ülkesini tespit için düzenlenir.

ATR belgesi, Türkiye ile AB ülkeleri arasında sanayi ve işlenmiş tarım ürünleri ithalatında tavizli uygulamalarından yararlanmak için, düzenlenmesi gerekir.

EUR 1 dolaşım belgesi serbest ticaret anlaşması imzaladığımız ülkeler, EFTA ülkeleri ve AB’ye demir çelik ürünleri ve tarım ürünleri ihracatında gümrük tavizlerinden faydalanmak için düzenlenen belgedir.

EUR.MED Dolaşım sertifikası, Türkiye, AB, EFTA ve bazı Akdeniz arasında tercihli tarifelerden faydalanmak için düzenlenen belgedir.

Özel menşe şahadetnamesi (FORM A), gelişmiş ülkelerin gelişmekte olan ülkelere tek taraflı olarak tanıdıkları tavizlerde kullanılan bir belgedir.

Menşe ispat belgesi, İran ve Malezya gibi ülkelerle yapmış olduğumuz tavizli ticaret anlaşmaları çerçevesinde kullanılan belgedir.

IPA Türk Malı Belgesi, Avrupa Birliği Katılım Öncesi Yardım Aracı’nın (IPA), tercihli tarifelerinden faydalanmak için alınan bir belgedir.

Bağlayıcı Menşe Bilgisi (BMB)

Bağlayıcı Menşe Bilgisi kişinin yazılı talebi üzerine, Gümrükler Genel Müdürlüğü tarafından verilen ve eşyanın tercihli veya tercihli olmayan menşeinin tespitine ilişkin idari karardır. Başvuran kişiye, beş ay içerisinde veriliş tarihinden itibaren üç yıl geçerli olmak üzere, Bağlayıcı Menşe Bilgisi verilir.