Rejim Kavramı, Gümrük Rejimlerinin Genel Anlatımı

Türk Gümrük Mevzuatı, 11.09.2000 tarihinde 4458’nolu Kanun kabul edilerek eskisiyle değiştirilmiştir. Yeni Gümrük Kanunu büyük ölçüde AB ile paralel hâle gelmiş durumdadır. Ulusal düzenlemelerimizde bazı farklılıklar olsa da gümrük rejimlerimiz Avrupa Birliği ile uyum içerisindedir. Bu çerçevede eşyanın Türkiye Gümrük Bölgesi'ne getirilmeden serbest dolaşıma girişine ilişkin usul ve esasları belirlemeye Bakanlar Kurulu yetkilidir .

Serbest Dolaşıma Giriş Rejimi

Türkiye Gümrük Bölgesi’ne gelen eşyanın serbest dolaşıma girebilmesi için, öncelikle ticaret politikası tedbirlerinin tatbiki gerekir. Daha sonra eşyanın ithali için gerekli diğer işlemlerin yapılması varsa izinlerinin alınması ve kanunen tahsil edilmesi gereken vergilerin tahsili ile mümkündür.

Bakanlar kurulu, eşyanın Türkiye Gümrük Bölgesi’ne getirilmeden ve serbest dolaşıma girişine ilişkin usul ve esasların belirlenmesinden sorumludur.

Örnek: Yurt dışından bir ürün ithalatında öncelikle ticaret politikası önlemleri uygulanır. Daha sonra ürün için alınması gereken izinler varsa onlar alınır. Nihai olarak izinlerde de bir sorun yoksa gümrük vergileri ödenerek eşya yurt dışına çıkarılır.

Ticaret Politikası Önlemleri ( Tedbirleri )

Eşyanın serbest dolaşıma girişinde, o tarihte var olan ticaret politikası tedbirlerine bağlı mevzuat ile konulmuş yargılarda uygulanır.

Ticaret politikası tedbirlerinin uygulanmasında serbest dolaşıma giriş beyannamesinin tescil tarihi temel alınır. Tedbir kararının düzenlenecek bir belgeye istinaden uygulanması durumunda, gümrük beyannamesinin tescil tarihi itibarıyla geçerlilik süresi sona eren belgeler kabul edilmez.

Serbest dolaşıma girişte, özellikle yürürlükteki İthalat Rejimi Kararı’nda belirtilen ticaret politikası tedbirlerine bağımlı ürünün menşei, menşe şahadetnamesi ile kanıtlanır. Menşe şehadetnamesi, ticaret politikası tedbirlerine bağlı eşyanın serbest dolaşıma girişi sırasında beyannameye eklenerek gümrüğe sunulur.

Transit Rejimi

İthalat vergileri ve ticaret politikası tedbirlerine bağlı olmayan serbest dolaşıma girmemiş, ihracatla ilgili gümrük işlemleri bitirilmemiş eşyanın gümrük gözetim ve denetimi altında Türkiye Gümrük Bölgesi içindeki bir bir yerden başka bir yere taşınmasında kullanılan bir rejimdir.

Transit rejiminde gümrük vergilerinin tahsil edilebilmesinin garanti altına alınabilmesi için teminat verilmesi şarttır.

• Hava yoluyla,
• Boru hattıyla,
• Demir yoluyla,

Deniz yoluyla yapılan taşımalarda teminat aranmaz.

Hariçte İşleme Rejimi

Hariçte işleme rejiminde eşya serbest dolaşımdadır. Bu eşya farklı bir işçiliğe tabi tutulmak üzere Türkiye Gümrük Bölgesi'nden geçici olarak ihraç edilir. Geçici ihraç edilen ürünler, izinde bahsi geçen faaliyetlerden sonra tekrar Türkiye Gümrük Bölgesi'ne getirilir. Bu ürünler, ülkemize tam veya kısmi muafiyet suretiyle yeniden serbest dolaşıma sokulur.

Gümrük Antrepo Rejimi

İthalat vergilerine ve ticaret politikası önlemlerine tabi tutulmamış ve serbest dolaşıma girmemiş eşyanın depolandığı yerlerdir. Antrepoya konulan eşyaya ticaret politikası tedbirleri uygulanmaz ve buraya konulan eşyadan gümrük vergileri tahsil edilmez. Gümrük vergilerinin tahsil edilmemesi firmalara bir finans desteği olarak görüle bilir. Keza ithal edilen eşyaların gümrük vergilerini vermek, finans için bir yük olacaktır. Bunun yerine antrepoya konulan eşya düşümlü çekilerek serbest dolaşıma sokulur. Böylece gümrük vergisinin ödeme yüküde zamana yayılmış olur.

Dâhilde İşleme Rejimi

Şartlı Muafiyet Sistemi, Serbest dolaşımda olmayan eşya, işlem görmüş ürünlerin üretiminde kullanılmasından sonra Türkiye Gümrük Bölgesi’nden yeniden ihraç edilmesi amacıyla gümrük vergileri ve ticaret politikası önlemlerine tabi tutulmaksızın ve vergileri teminata bağlanmak suretiyle, dâhilde işleme rejimi kapsamında geçici olarak ithal edilebilir. Eşyanın işlem görmüş ürünler şeklinde ihracı hâlinde, teminat iade olunur. Eşyanın bu şekilde dâhilde işleme rejiminden yararlanmasına “Şartlı Muafiyet Sistemi” denir. Burada dikkat edilmesi gereken en önemli nokta, şartlı muafiyet sistemi kapsamında yurda gelen eşya serbest dolaşımda olmamasıdır.

Geçici İthalat Rejimi

Geçici ithalat rejimi, serbest dolaşıma girmemiş eşyanın ithalat vergilerinden tamamen ya da kısmen muaf olarak ve ticaret politikası önlemlerine tabi tutulmaksızın Türkiye Gümrük Bölgesi içinde kullanılması ve bu kullanım sırasındaki olağan yıpranma dışında, herhangi bir değişikliğe uğramaksızın yeniden ihracına olanak sağlayan hükümlerin uygulandığı rejimdir. Bu tanımda dikkat edilecek husus eşyanın olağan yıpranma haricinde bir değişikliğe uğramaması. Dahilde işleme rejimi gibi ithal eşyası değişime uğramıyor. Örnek olarak yurt dışından geçici ithal kapsamında palet getirmemiz durumunda bu paletler süresi içinde ve herhangi bir değişikliğe uğramadan çıkışlarının yapılması gerekir.

İhracat Rejimi

Serbest dolaşımdaki bir eşyanın ihraç amacıyla ve yürürlükteki mevzuat çerçevesinde yurt dışına satılmasıdır.

İhracata konu olan ürünlerin bedelleri yurda getirilmek zorundadır. Getirilen meblağ ihracata aracılık eden bankaya yatırılır. Bedellerin yurda teslim edilme süresi fiili ihraç tarihinden başlayarak 180 günü geçemez. Bahsi geçen bu meblağların en az %80’inin bankaya satılması zorunludur.