Grupla Çalışma Yaklaşımları ve Yöntemleri
Grupla çalışma sosyal hizmette kullanılan temel yöntemlerden biridir. Grupla çalışmada kullanılan yaklaşımlar grup çalışması yapan sosyal hizmet uzmanı için kılavuz niteliğindedir. Grup liderleri olarak sosyal hizmet uzmanları grup çalışmasına başlamadan önce güçlü bir kuramsal bilgiye sahip olmalıdırlar.
Tarihsel süreç içinde birden çok grupla çalışma yaklaşım ve yöntemi geliştirilmiştir. Bu ünitede bu kuramlar dört ana başlık altında ele alınmıştır. Bunlar: a) Analitik kuramlar, b) Yaşantısal-İlişkisel yönelimli kuramlar, c) Eylem kuramları ve d) Post Modern yaklaşımlardır.
Analitik Kuramlar
Psikanalitik Kuram
Grup çalışmasında kullanılan ilk yaklaşımdır. Bireylerin geçmiş yaşam deneyimlerinin şimdiki davranışlarını etkilediği varsayımıyla geçmiş yaşam deneyimlerine odaklanır. Üyelerin bilinç dışı süreçlerini analiz ederek sorun oluşturan davranışlarının değişmesine yardımcı olmayı amaçlayan uzun süreli, iyileştirici bir yaklaşımdır.
Adler Kuramı
Adını kurucusu Adler'den alır. Bu kuramda psikanalitik yaklaşımdan farklı olarak geçmişe değil şimdiki zamana odaklanılır. İnsan davranışında geçmiş yaşam deneyimleri kadar sosyal ortamlardaki etkileşimin de etkisine olduğunu varsayan geliştirici bir yaklaşımdır. Bu kuramlarda grup lideri etkin roldedir.
Yaşantısal-İlişkisel Yönelimli Kuramlar
Birey Merkezli Kuram
Kurucusu Carl Rogers'tır Bu gruplarda lider baskın değildir. Asıl odak gruptaki müracaatçılardır. Bu nedenle grubun gidişatını grup üyeleri belirler.
Varoluşçu Kuram
Bu kurama dayalı grup çalışması insanların yaşamlarındaki kaygılar ve belirsizliklerle yüzleşmelerini, anlamlı ve sorumlu seçimler yapmalarını, yaşamlarında yeni anlamlar oluşturmalarını hedefler. Bu gruplarda iyileştirici amaç öndedir.
Gestalt Kuramı
Gestalt yaklaşımının en temel özelliği yaşantısal bir doğasının olması ve üyelere sorumluluk almayı öğretmesidir. Grup üyelerinin duygusal yönlerine ağırlık verilerek bilişsel yönü arka planda tutulur.
Eylem Kuramları
Bilişsel Davranışçı Kuramlar
Bu kuramlar psikanalitik kurama tepki olarak ortaya çıkmıştır. Psikanalitik kuramdan farklı olarak geçmişten çok şimdiki zamana, bilinçaltından çok gözlemlenebilen davranışlara ve bilişe odaklanmıştır. Bireylerin düşünüş sistemleriyle (bilişleriyle) davranışları arasında bağlantı olduğunu varsayar. Bu gruplarda amaç öğrenme teorileri aracılığıyla bireylerin düşüncelerinde değişim sağlayarak grup üyelerinin istenmeyen davranışlarının istenilen davranışlara dönüştürülmesidir. Kısa süreli bir yaklaşımdır.
Gerçeklik Kuramı
Bu kurama göre grup süreci akılcı bir süreçtir. Gruplar üyelerin davranışlarının sorumluluğunu almaları düşüncesi üstüne kuruludur. Grubun amacı ise üyelerin duygularından dolayı başkalarını sorumlu tutmak yerine duygularını, düşüncelerini ve davranışlarını kontrol edebilecekleri gerçeğini kabul etmelerinde yardımcı olmaktır. Grup liderinin etkin bir rolü vardır.
Post Modern Yaklaşımlar
Kısa Süreli Çözüm Odaklı Grup Yaklaşımı
Kısa süreli çözüm odaklı grup yaklaşımı uzun süreli yaklaşımlara alternatif olarak gelişmiştir. Bireyin sorunundan çok çözüme odaklanan ve başarılar üzerine yapılanmış kısa süreli bir yaklaşımdır. Lider, bilmeyen duruşu sergileyerek grup üyelerine yaşamları konusunda kendilerinin uzman olduklarını hissettirir. Kısa sürelidir ve soru sorma en temel teknikler arasında yer alır.
Çok Kültürcü Grup Yaklaşımı
Bu yaklaşımın amacı, grup üyelerinin sorunlarını kültürel bakış açısı ile anlamak ve üyelerin yaşadıkları kültürel ortamlarda yeni davranış, inanç ve becerileri anlamlandırmalarına yardımcı olmaktır.