Grupla Sosyal Hizmetin Aşamaları: Son Değerlendirme

Giriş

Değerlendirme, müracaatçıların katıldıkları hem grup çalışmasını hem de aldıkları hizmetin kalitesini değerlendirmeyi içeren, devam eden bir süreçtir. Değerlendirme, müdahale planı ve sözleşme (kontrat) gibi iki unsura dayanmaktadır. Bir grubun neye ihtiyacı olacağı hususunda (1) grup üyeleri, (2) uzman ve grup üyeleri arasında anlaşma olmaksızın, grubun amacına ve bireylerin hedeflerine açıklık getirmeksizin grubun etkililiğinin değerlendirilmesine ya da ölçülmesine başlanamaz. Uygulayıcılara rehberlik edebilecek başarılı bir grup çalışması hakkında önemli bir bilgi birikimi gerekmektedir. Örneğin:

Amaç ve beklentilerin açıklığa kavuşturulması ile başarılı çıktılar arasındaki ilişki;

Uzman ile her bir üye ve üyelerin kendi arasında, kabul veya paylaşmaya istekli olma, empati, sahicilik ve önemseme ile karakterize edilen uzman ve her bir grup üyesi ve grup üyelerinin kendi arasındaki ilişki;

Grupların başarılı bir şekilde oluşturulması için gerekli olan kararlar konusunda sosyal hizmet uzmanlarını tehlikeli durumlar karşısında uyarabilecek bir planlama modelinin geliştirilmesi;

Grup sürecindeki terapötik veya yardımcı dinamikler;

Tekniklerin veya müdahale becerilerinin, bunların kullanılmasının ve göreceli etkinliğinin belirlenmesi;

Gruptaki üyelerin devamlılığı ile ilgili olumlu motivasyon ve umut;

Kültür, ırk, yaş, sosyal sınıf, cinsiyet ve sağlıktaki farklılıkların grup katılımı üzerindeki etkisi;

Bireyler arasındaki ilişkilerin diğer bir ifade ile grup sürecinin sona ermesine ilişkin grup üyelerinin duygusal tepkileri;

Birey, aile ve grup yöntemlerinin karşılaştırmalı çalışmaları da dâhil olmak üzere, grup üyelerinin üzerinde karşılıklı olarak anlaşmaya vardığı hedeflere ulaşmada grup çalışmasının çıktıları.

Grup Sürecinde Tutulan Kayıtların Kullanımı

Grup Süreçlerine İlişkin Kayıtlar

Oturumlara yönelik süreç kayıtları genellikle aşağıdaki maddeleri içermektedir:

Tarih, yer ve oturum süresi,

Oturuma katılan ve oturuma katılmayan üyelerin isimleri,

Süreç kaydı,

Her bir üyenin grup sürecine katılımı ve belirlenen hedeflere üyelerin katılımı hakkındaki notlar,

Sosyal hizmet uzmanının müdahaleleri de dâhil olmak üzere oturumun analizi.

Bireysel Özetler

Uygun olduğu takdirde özet raporlar (1) ilk toplantının sonunda, (2) grup gelişiminin ikinci aşamasının sonuna doğru ve (3) grubu sonlandırmadan önce yapılmalıdır.

Hazırlanacak ilk raporun şunları içermesi beklenmektedir:

Grubun amaç ve hedeflerine özel dikkat göstererek grup planının kısa bir açıklaması;

Yaş, cinsiyet, etnik köken, ırk, meslek veya eğitim ve aile durumu açısından üyeler ile ilgili bilgiler;

Psikososyal işlevsellik içerisindeki ihtiyaçlar, sorunlar ve güçlü yanlar, zihinsel ve fiziksel sağlık (ihtiyaç duyulduğunda, herhangi bir akıl hastalığı veya hastalığın teşhisi gibi) grubun bireyin işlevselliği üzerindeki etkisi, çevresel engelleri ve fırsatları da içerecek şekilde grup üyelerinin değerlendirilmesi;

Grup üyelerinin grup içindeki katılımının betimlenmesi ve değerlendirilmesi.

Hazırlanan içeriğin sonunda konunun tümünü kapsayacak şekilde özet.

Grup Sürecinde Değerlendirme Araçlarının Kullanımı

Grup çalışmasının çıktılarının değerlendirilmesine yönelik uygun araçlara aşağıdaki değerlendirme araçları örnek olarak verilebilir:

Ulaşılan Hedefleri Değerlendirme

Müracaatçı Memnuniyetini Değerlendirme

Genel Değerlendirme Aracı

Grup Ortamını Değerlendirme

Grup çalışmasının çıktılarını ve grup sürecini değerlendirmede seçilecek araçlarda dikkat edilmesi gereken hususlar bulunmaktadır. Bunlar:

Öncelikle, değerlendirme aracının önceden belirlenmiş hedeflerle doğrudan ilgili olması gerekmektedir.

İkincisi değerlendirme aracının grup sürecine müdahaleci olmaması önemli bir husus olarak karşımıza çıkmaktadır.

Değerlendirme aracının kullanışlı, diğer bir ifadeyle kolay ve hızlı uygulamaya izin vermesi gerekmektedir.

Son olarak değerlendirme aracının katılımcıların tam bilgisi ve bilgilendirilmiş onayı ile kullanılması gerekmektedir.

Grup Sürecinde Sosyal Hizmet Uzmanının Değerlendirilmesi

Grup üyeleri ile ilgili elde edilmesi beklenen çıktıların en azından belirli bir kısmı sosyal hizmet uzmanının uygun ve beceri gerektiren hizmetleri sağlamadaki yeterliliğine bağlıdır. Grubun süreci ve gelişiminde uzmanın rolünün değerlendirilmesi, grup içinde üyelerin deneyimlerini anlamaya katkı sunar. Ayrıca uzmanın rolünün değerlendirilmesinin grup üyelerinin hedeflerine ulaşmasına katkı sunacağı belirtilmektedir. Diğer bir ifade ile grup üyelerinin amaçlarına ulaşması için ilerlemenin önündeki eksiklerin neler olacağı konusunda yardım sağlayacağı da söylenebilir. Grup sürecinde sosyal hizmet uzmanının değerlendirilmesi 7 başlık altında ele alınmaktadır. Bunlar; planlama, başlangıç aşaması, bireylerin ve grubun devam eden değerlendirilmesi, ilişkinin kullanımı, müdahale türlerinin kullanımı, grup yapısı ve etkileşimli süreçlerin etkin kullanımı, hizmetin değerlendirlmesi ve sonlandırmadır.