Tifdruk ve Flekso Baskı Teknikleri

Grafik tasarım, bilimsel veya teknik alanda birden fazla bilim dalının bir arada kullanıldığı görsel bir iletişim sanatıdır.

Grafik üretim teknikleri dersi kapsamında birçok baskı ve üretim tekniğini diğer ünitelerde görmüş ve örnekler üzerinden konuları kavramış olmalısınız.

Günlük yaşamda esnek ambalaj ile üretilen ürünler her yerde görme imkanımız vardır. Evimizde, markette, sokakta ve dışarıda dolaşırken gördüğümüz ambalajlar dikkatimizi bir şekilde çeker. İnsanların üzerinde etkiyi bırakan aslında tasarımı yaratan Grafik Tasarımcıdır.

Ülkemizde bu sektörde hizmet veren esnek ambalaj üreticilerinin büyük bir çoğunluğunda grafik ya da repro bölümleri vardır ve grafik tasarımcı ile çalışmak isterler. Ayrıca esnek ambalaja hizmet veren tifdruk baskı için silindir üreticileri ve flekso baskı için klişe kalıp üreticileri de grafik tasarımcı çalıştırırlar. Genel olarak esnek ambalaj teknik olarak iyi bilinmediğinden kendi iç yapılarında grafik tasarımcıları eğitme yoluna giderler.

Tifdruk baskı, başlangıcı (bakır levha gravürü) on beşinci yüzyılın başlarına kadar uzanan çok eski bir baskı işlemidir. Almanca kökenli bir kelime Tiefdruck tan Türkçemize tifdruk olarak geçmiştir. Ancak tifdruk baskı tekniğinin tam Türkçe karşılığı çukur baskı diyebiliriz.

Makine teknolojileri her geçen gün daha da gelişerek, sadece kâğıda değil çok çeşitli baskı altı malzemesine, yüksek kaliteli ve kısa sürece baskı yapabilme özellikleriyle, farklı ebatlarda teknik farklılıklar ile üretim çeşitliliği tasarımcılara çok daha fazla alternatifler sunmaktadır.

Tifdruk ve Flekso baskı teknikleri ambalaj sektöründe kullanılmaktadır.

Tifdruk baskı tekniğinde hazırlanan kalıplar elektro mekanik ve lazer kazıma tekniği kullanılarak üretilmektedir.

Bununla birlikte, baskı ilkesinin basitliği, gravür silindirinin emek-yoğun ve maliyetli imalatı sorununa karşı dengelenmiştir. Bu nedenle, gravür baskı esas olarak çok uzun baskı tirajları için kullanılır. Minimum baskı çalışması yaklaşık bir milyon adettir. Haftalık dergiler ve katalog bu nedenle gravür baskı ile üretilen başlıca ürünlerdir. Bir diğer önemli alan ise aşırı ince folyolardan kalın kartonlara kadar ambalaj baskılarıdır. Dergi üretimi için kullanılan bir gravür baskı makinesini göstermektedir. Gravür baskı ile, malzemenin ilk yüzünün çok renkli ve daha sonra (in-line) karşı tarafa yazdırıldığı sistemlerde düz baskı ve mükemmelleştirme yapılır.

Rotatif tifdruk baskı makineleri: Görsel 7.6’da, Kurutma ünitelerinde en çok kullanılan iki sistemden birisi sıcak hava silindiri kullanmak ya da püskürtme yolu ile sıcak hava sirkülasyonu kullanılmaktadır. Sıcak hava ile kurutmada, malzemenin enini ya da boyunu değiştirme tehlikesine karşı, baskıdan önce malzemeyi sıcak hava akımından geçirmek gerekebilir.

İllüstrasyon baskı makinelerinin boya ünitelerinde kullanılan en basit sistem daldırma sistemidir. Mürekkep haznesi içindeki mürekkebi, yarı yarıya mürekkep içine girmiş silindir mürekkebe sıvanmış olur. Baskıya geçmeden önce mürekkep içindeki silindirler boş döndürülür rakle ayarı yapılır, ayar sonrası silindir yüzeyindeki fazla boya sıyrılır ve baskı işlemine geçilir. Mürekkebin vizkozitesi ve sıcaklığı baskı renklerinin kalitesi ve doğru baskı yapılabilmesi için önemlidir.

Tifdruk baskı (Rotogravür) ve Flekso (Flexo) baskı ürünlerine fleksıbıl (Flexible) ambalaj ürünleri denilebilir.

Flekso esnek klişe ve solvent bazlı mürekkep kullanılan rotatif ya da tabaka baskı yapabilen baskı tekniği olarak tanımlanmaktadır.

Görsel 7.8’de, Flekso baskının tercih edilmesinin ana nedeni, ekonomik oluşu ve karışık teknoloji gerektirmeden üretim yapmasıdır. Tramlı klişe ile klişe kazanı arasındaki bütünlükten dolayı yüksek baskı yapılabilmektedir. Mürekkep merdanesi hazne içinde tam devir yaparak döndüğünden tüm yüzey mürekkeple kaplanır ve bu mürekkep tramlı klişenin yüzeyine tamamen aktarılır. Tramlı klişe aldığı mürekkebi kalıba aktararak görevini tamamlamaktadır.

Aniloks merdanesinin temel özelliği mürekkep miktarının ayarlanması olan aniloks merdane, lazer ile şekillendirme işlemi yapılan plazma halindeki seramik kaplı merdanedir. Çünkü seramik merdaneler kalıp aşınmasına karşı çok kuvvetlidir. Aniloks merdane flekso baskı için zorunlu değildir fakat aniloks’un olmadığı durumda aniloks’un görevini gerçekleştirecek 2-3 tane farklı merdane kullanılmak üzere bulundurulmalıdır. Şöyle de ifade etmekte fayda var, 2-3 merdanenin yaptığı işi aniloks tek başına gerçekleştirmektedir.