Tipo Baskı

Tipo baskı tekniğinde kâğıda basması gereken bütün görsel unsurlar, baskı kalıbında diğer basmayan bölümlere göre daha yüksektedir. Kalıp yüzeyine merdane ile mürekkep verildiğinde, yüksekte olan bölümler mürekkebi alır ve belirli bir basınç altında kağıda baskı yapılır. Tipo baskı sisteminde; fotoğraf, illistrasyon, özel yazı, sembol vb. görsel unsurlar için "klişe" adı verilen metal veya fotopolimer kalıplar kullanılır. Metal klişeler asitte indirgenerek hazırlanır.

Yazılar, elle ya da makine ile dizildiklerinde basılabilir hale gelir. Dizgi ile klişe ayrı ayrı hazırlandıktan sonra baskı kalıbında bir araya getirilirler. Bir zamanlar kitap, dergi, gazete, broşür, fatura, irsaliye, makbuz gibi kurumsal kimliklerin baskısında yaygın olarak kullanılan tipo baskı, günümüzde yerini ofset baskı tekniğine bırakmıştır. Bu değişimin asıl nedeni, ofset baskı sisteminin tipo baskı sistemine göre hızlı, ucuz ve kaliteli olmasından kaynaklanmaktadır. Günümüzde tipo baskı sistemiyle genellikle fazla incelik istemeyen, yazı hacmi düşük işler basılmaktadır. Bilinen baskı sistemleriyle yapılamayan, pilyaj, perforaj, numaratör, gofre ve kesim gibi işlerde ise hâlâ tipo baskı kullanılmaktadır.

Yazı kasasından seçilen harf hurufatları, kumpas adı verilen bir alet üzerine ters yönde dizilerek sıkıştırılır, her sözcüğün arasına espas adı verilen basmayan kısa metal parçalar yerleştirilir. Satır araları, anterlin adı verilen basmayan metal şeritlerle ayarlanır. Dizilen metin, gale adı verilen üç tarafı çevrili metal bir tepsi içine konularak taşınır. Sonra kalıp çerçevesin dizgiler yerleştirilir. Baskı çerçevesi içinde vizo adı verilen özel sıkıştırıcılarla dizgiler sabitleştirilir ve kalıp baskı için tipo baskı makinesinin kalıp kazanına takılır. Baskı bittikten sonra kalıp yüzeyindeki mürekkep temizlenir ve bütün harfler, kasadaki yerlerine elle dağıtılır.

Tipo baskıda kullanılan makineler; el pedalları, sallama pedallar, maşalı pedallar, kazanlılar, rotatiflerdir diye sınıflandırılabilir. Ebadı küçük baskılar, antetli, zarf, kartvizit, el ilanı gibi işler el padalları ve maşalı makinelerde basılır. Daha büyük ebatlı baskılar ile kutu kesim işleri ise kazanlı tipo makinelerinde yapılır. Rotatif tipo makinelerinde ise gazete baskıları yapılırdı. Günümüzde gazeteler web osfette basıldığı için rotatif tipolar artık kullanılmamaktadır.

Tipo baskının diğer baskılara göre bir çok avantajı vardır bunlar; Başlıklı kağıt, zarf, kartvizitler gibi küçük çaptaki baskı işleri herhangi bir ara işleme gerek göstermeyen hurufat ve klişelerle basılabilir. Küçük çaplı bir tipo matbaası kurmanın maliyeti, aynı çaptaki bir ofset matbaasının maliyetinden çok daha azdır. Tipo baskı kalıbında bir yanlışlık söz konusu olduğunda, düzeltmeler anında çember üzerinde yapılabilir. Bir tipo baskı makinesi baskı dışında, gofre baskı, etiket ve kutu kesimi, senet, makbuz, fatura ve irsaliyelere numaratör baskısı, kartonlara konik yapma, perforaj ve ambalajlara, davetiyelere sıcak yaldız baskı gibi işler yapılmaktadır. Günümüzde trikromi baskılar kalite düşüklüğü nedeniyle tipo baskıda yapılmamaktadır.