Özgün Baskı - Yüksek Baskı

Yüksek baskı teknikleri, özgün baskıresim teknikleri içerisinde en eski baskı tekniklerindendir. Yüksek baskı, kalıp yüzeyinde boya alacak yerlerin yüksek, boya almayacak yerlerin ise oyulması işlemidir. Bu teknikte kalıp olarak ağaç ve linolyum kullanılmaktadır.

Asurlular, Sümerliler, Babiller ve Mısırlılar’a ait tahta kalıplar üzerine oyulmuş şekillerin mühür amaçlı kullanımı, tahta baskının (ağaç baskı) ilk örnekleri olarak kabul edilebilir. Ağaç baskı tekniği başlangıçta dini öğretilerin yazılması ve resmedilmesi amacı ile kullanılmış, daha sonraları Çin hanedanının günlük yaşamı ve doğa manzaralarının tema olarak ele alan sanatsal çalışmalar yapılmıştır. 12. yy. da kağıdın doğudan İspanya’ya getirilmesi, 14. yy. da İtalya, Fransa ve Almanya’da kağıt üretiminin artması, ağaç baskı sanatının gelişmesi ve yayılmasını sağlamıştır. 17. yy.’a kadar tahta kalıplarla tek renkli baskı yapılmış, ancak bu tarihten sonra çok renkli baskılar yapılmıştır. Gutenberg’in matbaayı keşfi ve kağıt yapımında yaşanan gelişmeler, sanatçıları ağaç baskı yapmaya yöneltmiştir. Albrecht Dürer, Lucas Granach, Holbein gibi sanatçılar tahta kalıplarla resimler basmışlardır. Ugo’da Carpi ise, tahta kalıplarla renkli baskı tekniğini geliştirmiştir. Pablo Paicasso’, tek kalıpla çok renkli linol baskı tekniğini deneyen ilk sanatçı olmuştur. 20.yy.başlarında Edvard Munch, Paul Gauguin, Vallotton, Thomas Bewick, William Blake gibi sanatçılar da ağacın yüzey özelliklerini zorlayarak nitelikli baskılar yapmışlardır.

Anadolu’da yüksek baskı, en erken örnekleri görülen baskı tekniğidir. Tahta kalıplardan hazırlanan kalıplar, kumaşlar üzerine basılmıştır. Bu örnekler daha çok yazmacılık şeklindedir. İstanbul’da yüksek baskı teknikleri ile Yahudi yazısı ile, Ermenice ve Rumca olarak ilk kitap basımı yapılmıştır. “Tarih-i Hind-i Garbi “ ve Cihannüma” adlı kitaplarda ki resimler ise İbrahim Müteferrika tarafından tahta ya da metal kalıplar ile basılmıştır. Anadolu’da yüksek baskı teknikleri ile sanatsal baskı uygulamaları, Cumhuriyet’in ilanı ile açılan sanat eğitimi kurumlarında yapılmaya başlamıştır. Turgut Zaim, Nurullah Berk, Muammer Bakır, Nevide Gökaydın, Mürşide İçmeli, Mustafa Aslıer, Süleyman Saim Tekcan, Atilla Atar, Hayati Misman, Hasan Pekmezci…..gibi sanatçılar boya resmin yanı sıra özgün baskıresim teknikleri ile eserler vermişlerdir.

Yüksek baskı teknikleri ile, siyah-beyaz ve renkli baskılar yapılabilmektedir. Siyah- beyaz baskılar ve renkli baskılarda önce kompozisyonun renk ve leke etkileri baştan belirlenmelidir. Yüksek baskı tekniklerinde hazırlanan tasarım, karbon kağıdı ya da doğrudan elle çizilerek, görüntü kalıp üzerine ters olarak aktarılır. Bu teknikte baskı kalitesi çok önemlidir. Özellikle renkli baskılarda, baskı kalitesinin iyi olması ve renklerin kaymaması için baskı öncesi poza ayarının iyi yapılması gerekmektedir. Ayrıca, baskı kalitesini, presin basınç ayarının iyi yapılmaması da etkileyebilmektedir. Yüksek baskı teknikleri ile nitelikli baskı yapabilmek için, teknikte kullanılan araç ve gereçlerin kullanım özelliklerinin ve işlevlerinin doğru bilinmesi oldukça önemlidir. Bu ünitede yüksek baskı teknikleri konusu detaylı olarak ele alınmıştır.