Kâğıt

Kağıt, grafik iletişimin temel malzemesidir. Bugün kullanılmakta olduğumuz kağıdın ilk örneklerinin M.S. 105 yıllarında Ts’ai Lun adlı bir saray görevlisi tarafından Çin’de üretilmiştir. Ağaç kabukları, bez parçaları ve diğer lifli malzemeler özlü ve yumuşak bir hamur haline gelinceye kadar dövülüyor, elde edilen hamur geniş bir tekne içinde suyla karıştırılıyordu. Gözenekli bir kalıp, hamurun içine daldırılıp yukarıya kaldırıldığında, su gözeneklerden süzülerek aşağıya akıyor, kalıbın yüzeyindeki lifli bir tabaka kalıyordu. Bu tabaka kalıp üzerinden alınıp kurutulduğunda kullanıma hazır hale geliyordu. Günümüzde kağıt üretimi dev makinelerde gerçekleştirilmektedir. Metrelerce uzunluktaki bu makineler bobin kağıt üretirler. Kağıt yapımında suyun lifli karışımdan süzülmesi temel ilkesi değişmemiştir. Çam, köknar, ladin, kavak, meşe, kayın gibi odun sınıfı hammaddeler, mısır, ayçiçek, çeltik gibi yıllık bitkiler, paçavralar, atık kağıtlar, hazır selülozlar kağıt yapımında kullanılar hammaddelerdir.

Kağıdın en önemli ana hammaddesi selülozdur. Selüloz liflerinin hammaddesi ağaçtır. Ağaçların kağıt hamuru haline getirilmelerinde mekanik ve kimyasal yöntemlerden yararlanılır. Ağaç hamurunu istenmeyen yabancı maddelerden arındırmak için yıkama, süzme ve beyazlatma işlemlerinden geçirmek gerekir. Dövme işlemiyle lifler kabarır, birbiriyle karışması sağlanarak kağıt yüzeyinin daha düzgün ve homojen görünmesi sağlanır. Dövme işlemi sonucunda kağıt hamuru jelatine benzer homojen bir kıvam alır. Kağıda düzgünlük, yoğunluk ve dayanıklılık kazandırmak amacıyla, arıtılan ve dövülen hamura dolgu, tutkal ve çeşitli boya maddeleri eklenir. Baskı amacıyla üretilen birçok kağıda zamklama işlemi uygulanır. Zamk, lifleri bir arada tutar, kağıdı su ve mürekkebe karşı dayanıklı hale getirir. Sulu kağıt hamuru, merdaneler yardımıyla hareket eden ince dokulu tel bir sonsuz süzgeç üzerine dökülerek tabaka haline getirilir. İleriye doğru hareket eden tel süzgeç üzerindeki hamurun bünyesinde bulunan su, titreşim ve emiş sistemiyle aşağıya süzülür ve liflerin birbirleriyle üst üste binmesi sağlanır. Kazandan dökülen sulu hamur miktarı ile tel süzgecin dönme hızı ayarlanarak, üretilen kağıdın gramajı belirlenir. Hamur miktarı arttırılıp tel süzgecin dönme hızı yavaşlatılırsa, üretilen kağıdın kalınlığı ve gramajı artar. Kağıt hamuru tel süzgeç üzerinde tabaka olarak biçimlenirken, tel süzgece temas eden kağıdın alt yüzü süzgecin dokusunu alır. Kağıt tabakasının üst yüzeyi bir merdaneyle düzeltilir. Kağıt, daha sonra kurutma işleminden geçirilir. Kurutucudan çıkan tabaka kağıt, dikey olarak kümelenmiş bulunan ve dökme demirden yapılan, yüzeyi iyice parlatılmış merdaneler arasına girer. Bu merdaneler, kağıt yüzeyine düzgünlük ve parlaklık kazandırır. Parlatma işleminden geçen kağıt, dev bobinler halinde sarılır. Bu bobin kağıtlar, ortalarından dikey olarak bıçakla kesilerek daha küçük bobinler haline dönüştürülür. Bobin kağıtlar, web ofset baskı makinelerinde kullanılır. Bobinlerin bir bölümü ise 57 cm x 82 cm, 59,4 cm x 84 cm, 64 cm x 90 cm, 70 cm x 100 cm gibi standart boyutlarda tabakalar halinde kesilerek 250 ve 500’er adetlik paketler halinde ambalajlanır.

Su yönü, gramajı, yoğunluğu, rengi, yüzeyi yapısı kağıdın özelliklerini belirlemede yardımcı olur. Baskıda çok çeşitli kağıtlar ve kartonlar kullanılır. Bunlar; birinci hamur kağıtlar, ikinci hamur kağıtlar, üçüncü hamur kağıtlar, okul kitap kağıtları, pelur kağıtlar, kuşe kağıtlar, kendinden karbonlu kağıtlar, yırtılmayan kağıtlar, ozalit kağıtlar, bristol kartonlar, kromalüks kartonlar, krome kartonlar, kaplık kartonlar, dosyalık kartonlar, çıkartma kağıtlar ve fantezi kağıtlardır.

Kağıtlar, bobin ya da tabaka halinde piyasaya arz edilir. Bobinler, gazete ve dergilerin basıldığı web ofsetlerin genişliklerine uygun standartlarda üretilir. Tabakalar ise standart ebatlarda olmak üzere 500 ve 250’lik tabakalar halinde paketlenir. 500’lük olana top, 250’lik olana ise paket adı verilir. Basım sektöründe kullanlan en çok ISO Standart kağıt ebatları şunlardır: A1: 59,4 cm x 84 cm., B1: 70,7 cm x 100 cm., C1: 64 cm x 90 cm.