Fransız Art Nouveau Hareketi 1890 -1914
Arts and Crafts hareketiyle başlayan süreçle Art Nouveau hareketi, uygulamalı ve güzel sanatların içinde yerleş ik düzene karşı koyar, endüstri devrimine ve onun doğurduğu sonuçlara tepki gösterir.
Birçok Avrupa ülkesinde kent merkezli olarak ayrı ayrı şekillenen Art Nouveau, modern grafik tasarım anlayışının ilk temellerini atmıştır.
Art Nouveau hareketinin gelenekten kopma sürecini, yazının ve resmin birlikteliğine dair bir iletişim sistemini yaratması önemlidir.
Eskiye ait harf ve karakterler sistematize edildikten sonra; çeşitli müdahale ve oynamalar, farklı görsellikleri ve bir modern söylemin yaratılmasına neden olmuştur.
Fransız Art Nouveau Hareketinin Sosyo -Kültürel Arkaplanı
19. yüzyılın sonu, La Belle Époque dönemi olarak tanımlanır.
Sanatın ve sanatçının da sosyal yaşama dahil olduğu bu dönem, sanatçıların yaşanan dönemsel değişime ayak uydururken eser üretimlerinde kullandıkları yeni yöntemler ve üslup bu sebeple Art Nouveau hareketinde yerini bulmuştur.
Art Nouveau hareketini oluşturan yeni sosyal algılama biçimi, eskiyi daha net bir gözle irdelemeyi sağlamış ve sonucunda tasarımda ve sanatta soyut kavramının oluşumuna yardım etmiştir.
Tarz, organik, süsleyici (dekoratif) şekilleri ve motifleri kullanmasıyla ve sanat ve tasarımın bütün özelliklerini bütünleştirmesiyle tanımlanır.
Uluslararası modern sanat hareketi olan Art Nouveau, Almanya’ da Jugenstil (Gençlik Tarzı), Avusturya ’da Secession (Ayrılıkçılık), İngiltere ’de Yellow Book Style, İtalya’ da Stile Liberty, Hollanda ’da Nieuwe Kunst, İspanya ’da Modernista veya Modernismo olarak adlandırılmış tır.
Art Nouveau Hareketinde Afişin Bir Sanat Formu Olarak Yükselişi
1890’ larda renkli afişlerin sokaklarda yer alması, afiş tasarımının, ciddi bir sanat formu olarak düşünülmeye başlanmasını sağlamıştır.
Afişlerin halk tarafından kısa sürede sevilmesi, Art Nouveau ’nun bir anda geniş kitleler tarafından benimsenmesini sağlamış tır.
Fransız Art Nouveau Afişlerinin Üslûpsal Özellikleri
Dalgalı kıvrımlar, eğri çizgiler, sarma şık filizleri, çiçekli, yapraklı yüzey süslemeleri, Art Nouveau üslubunun plastik formunu oluşturmaktaydı.
Yukarıya doğru büyüyen süslü bitki, yeni sanatta en önemli süsleyici öğe idi.
Kuğular ya da turna kuşları gibi zarif hayvanlara ek olarak, dalgalı giysilerle uzun kadın figürleri, dans çılar ya da ayakta duran figürler dönemin ve üslubun görsel anlatımını biçimlendiren daimi motiflerdi.
Fransız Art Nouveau Afişlerinin Üretim Tekniği
Afiş üretimini etkileyen en önemli teknik geliş me, 1799’ da Aloys Senefelder tarafından icat edilen baskı tekniğ i Litografiydi.
1860’ lı yıllarda İngiltere ’de müzik kapakları, alışveriş kartları gibi yayınlarda tercih edilen bir baskı tekniği olmuştur. Diğer taraftan, 1890’ larda yeni renkli litografi baskı tekniği Fransa ’da yeni sanat üslubu yaratmıştır.
Toulouse Lautrec ve Jules Chéretbu üslubun en önemli sanatçılarıdır .
Fransız Art Nouveau Hareketinin Önemli Sanatçıları
Jules Chéret ( 1836- 1932)
Jules Chéret ( 1836- 1932 ), afiş tasarımında bir dönüm noktası yaratmıştır.
Çalışmaları modern afişin başlangıcını oluşturur.
1860’ larda Londra’ da çalışan Fransız Litografi ve grafik sanatçısı, Jules Chéret, kitap kapakları, opera, sirk ve müzik salonları için afişler tasarlamaktaydı.
Paris ’e döndüğünde Chéret, kendisine ‘resimsel afişin babası ’ ünvanını kazandıran büyük boyutlu renkli litografi afişlerini yapmaya başlamış tır.
“Le Chérettes ” olarak anılmaya başlayan sanatçı, afiş tasarımında etkili bir reklam motifi olan “afiş kızını ” ilk başlatanlardandır.
Yaşamı boyunca 1200' den fazla afiş tasarlayan Chéret, naif, sıkıntısız, her zaman gülümseyen, sevimli ve büyüleyici genç kadınların yüzlerini göstermi ştir.
Afiş yapımı artık bir sanat olarak onay ve takdir görmeye başlamıştır.
Henri de Toulouse -Lautrec ( 1864- 1901 )
1890’ larda afişlerden büyülenen Lautrec, afişin geniş izleyici kitlesine ulaştığı yolu sevmiştir.
1891’ de Paris’ in birçok dans salonlarından biri olan “Moulin Rouge ” için ilk litografi ve çarpıcı afiş çalışmasını yapmıştır.
Lautrec, sempatik olarak insan figürlerindeki çirkinliği ve ahlaki yönden bozuk ortamı içten bir anlatımla görselleştirmiştir.
Lautrec, gitmiş olduğu kabare ve dans salonlarında çizdiği oyuncuları ortamı analiz ederek tanımlamış ve eserlerinde oyuncuların mizaçlarını göstermiştir.
Aristide Bruant ve Jane Avril gibi her iki sanatçı için yaptığı afişler, en iyi örnekler arasında yer alır.
Eugene Grasset ( 1845- 1917)
Japon, İran and Mısır estetiğinden etkilenen bir süsleme sanatçısı olarak bilinen Grasset, uzak doğu sanatından etkilenmiş ve çalışmalarına Japon formlarını aktarmıştır.
1887’ de “Librairie Romantique ” (Romantik Kitapçı) afiş çalışması ile Eugene Grasset, 1890’ lı yıllarda renkli litografi hareketinin erken dönem sanatç ısı Chéret’le birlikte anılmaya başlar.
Théophile Alexandre Steinlen ( 1959- 1923)
Kabare ‘Chat Noir ’in bir turu için yaptığı afişle muhteşem ve görkemli bir etkiyi başarmış tır. Bu tasarım, afişin tarihinde en etkileyici çalışmalar arasında yer almış tır.
Théophile Alexandre Steinlen, 1896 yılında The Street (La Rue) (Sokak) isimli çalışmasını yaratmıştır. Yüzey genişliği 305 x 228 cm olan çalışmasında Steinlen, Paris’ in günlük yaşamını konu edinmektedir.
Alfons Maria Mucha ( 1860- 1939)
Alfons Maria Mucha'nın eserleri Fransa ’da “Mucha Tarzı ”olarak adlandırılmış tır.
Mucha ’nın çalışmalarında yeğlediği tema, daha çok esrarengiz rüya figürü olarak betimlediği kadınlardır.
Gismonde rolüyle resimlediği oyuncu Sarah Bernhardt afişi ile öne çıkmıştır.
Çalışmalarında kadın, dekoratif bir obje olarak resmedilmiştir.
Alphonse Mucha, hem kadınsı güzelliği hem de doğanın tanrıçası olarak kadın sembollerini pekiştirmek adına çiçek motiflerini kullanmıştır.