Türkiye’de Yaşlılara Yönelik Sosyal Hizmetler

Bu bölümde ; Türk toplumunda yaşlılara götürülen hizmetlerin Cumhuriyet dönemi öncesi ve Cumhuriyet Dönemi sonrası olmak üzere iki dönemde incelendiğini, Türk toplumunda her dönemde yaşlılara yardım edilerek destek verildiğini, Osmanlı döneminde imarethaneler, aşevleri ve tekkelerin muhtaç yaşlılara hizmet verdiğini, günümüzde ise yaşlı bakımevi, huzurevi, güçsüzler yurdu, yaşlı hizmet merkezleri ve evde bakım hizmetleri aracılığıyla yaşlılarımızın bakım ve destek gereksinimlerinin karşılandığını öğrendik.

Yaşlılara verilen hizmetlerin tarihi incelendiğinde, yardım biçimlerinin toplumların toplumsal ve kültürel yapılarına ve inançlarına göre kalıplaştığı görülmektedir. Türk toplumunda her dönemde yaşlılara yardım edildiği ve yaşlıların korunmaya alındıkları eski kurumların varlıklarından anlaşılmaktadır.

II. Abdülhamit devrinde öncelikle sakat ve yoksul erkek, kadın ve kimsesiz çocukları korumak için hizmete giren Darülaceze, günümüzde İçişleri Bakanlığı’na bağlı, döner sermaye ile yönetilen bir kurumdur. Amacı din ve ırk ayrımı gözetmeden, düşkünleri barındırmak, ümitsizlikten kurtarmak ve rahat bir yaşam sağlamaktır.

Cumhuriyet sonrası dönemde, 1930 tarihinde yürürlüğü giren 1580 sayılı yasa ile ilk defa kamu kuruluşu olan Belediyelere bakıma muhtaç kişilerin (yaşlıların) korunması, yaşlı evleri yapma ve yönetme yükümlülüğü getirilmesi üzerine, değişik illerde aceze evleri, güçsüzler yurdu, düşkünler evi ve huzurevi adı altında yatılı yaşlı kuruluşları açılmıştır. Her türlü sosyal yardım ve güvenlik hizmetlerini düzenlemek, korunmaya muhtaç yaşlı, çocuk ve özürlülerin bakımı, yerleştirilmesi ve rehabilitasyonu ile çalışma gücünden yoksun yoksul kimselerin sosyal güvenliğini sağlamak üzere 3017 sayılı Sağlık Sosyal Yardım Bakanlığı Teşkilat Kanununun 17. maddesine istinaden 225 sayılı Kanunun 4.maddesi ile 1963 yılında Sosyal Hizmetler Genel Müdürlüğü kurulmuştur.

Ülkemizde yaşlı bakımı alanında en eski ve en yaygın kurum huzurevleridir. Huzurevlerinin kuruluş, işleyiş ve denetimi ile ilgili usuller Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığınca yerine getirilmektedir. Ülkemizde huzurevi talepleri genellikle büyük illerde bulunan huzurevlerinde yoğunlaşmaktadır. Bu nedenle kapasite üstü hizmet veren büyük kentlerdeki huzurevlerinde sırada bekleyen yaşlı sayısı oldukça fazladır.

Ülkemizde bakıma muhtaç yaşlı sayısının artmasıyla birlikte, özel sektöre, dernek ve vakıflara bağlı yaşlı bakımevlerinin sayısı artmış, ayrıca 2001 yılından itibaren SHÇEK’e bağlı bazı huzurevlerinde yaşlı bakım ve rehabilitasyon üniteleri oluşturulmaya başlanmıştır.

Ülkemizdeki en eski ve en iyi bilinen güçsüzler yurdu İstanbul Okmeydanı’ndaki Darülacezedir.

21.02.2001 tarihinde yürürlüğe giren H -HYBRM Yönetmeliğinin 4. maddesinin “e” fıkrasında huzurevleri bünyesinde oluşturulan yaşlı bakım ve rehabilitasyon merkezleri; “yaşlı kişilerin yaşamlarını, sağlık, huzur ve güven içinde sürdürmeleri amacıyla, kendi kendilerini idare edebilecek şekilde rehabilitasyonlarının sağlandığı, tedavisi mümkün olmayanların ise sürekli olarak özel bakım altına alındığı yatılı sosyal hizmet kuruluşu” olarak tanımlanmaktadır.

Yatılı kurum bakımına gereksinim duymayan, ekonomik ve sosyal durumu ne olursa olsun ev ortamında yaşayan yaşlıların sosyal ve psikolojik gereksinimlerini karşılamak ve onların izole edilmelerini engellemek amacıyla yaşlı dayanışma merkezleri kurulmaya başlanmıştır.