Türkiye’de Yaşlılara Yönelik Sosyal Yardımlar

Bu bölümde; sosyal yardımın; “mutlak yoksulluk içinde olup da temel ihtiyaçlarını karşılayamayan ve yaşamlarını en düşük düzeyde dahi sürdürmekte güçlük çeken kişi ve ailelere karşılıksız olarak sağlanan ayni ve nakdi yardımlar” olduğu öğrenilmiş ve yaşlılara yönelik sosyal hizmetler sosyal yardım ile sosyal bakım ve destek hizmetleri ele alınarak; 2022 Sayılı Kanun Kapsamında Yapılan Yardımlar, 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu Kapsamında Yapılan Yardımlar, 3294 Sayılı Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Kanunu Kapsamında Yapılan Sosyal Yardımlar, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Tarafından Yaşlılara Yapılan Yardımlar, 5216 Sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu Çerçevesinde Yapılan Yardımlar incelenmiştir.

Türkiye’de aile bireyleri asındaki bağın hâlen güçlü olması, yaşlıların yaşam alanlarını belirlemedeki tercihlerinde de özellikle gelişmiş ülkeler ile karşılaştırma yapıldığında farklılıklar bulunduğunu göstermektedir. Araştırma sonuçları, her 10 yaşlıdan 7’sinin çocukları ile ya aynı evde ya da çocukları ile aynı binada, sokakta veya mahallede oturduklarını göstermektedir. Cinsiyetler arasında çok belirgin bir farklılık görülmemekle birlikte genel tercihin çocuklarla veya çocuklara çok yakın oturmak olduğu anlaşılmaktadır. Böylesi bir tercihin gerek yaşlı gerekse de yaşlının çocukları açısından sosyal ve ekonomik olarak oldukça avantajlı olabileceği düşünülebilmektedir.

Araştırma sonuçlarına göre yaşlı nüfusun yüzde 43’ü ihtiyaçlarının karşılanmasında esas sorumluluğun kendilerinde olduğunu belirtmiştir. Bu oran kadınlarda yüzde 27 erkeklerde de yüzde 66'dır. Kadınların yüzde 25’i ihtiyaçlarının karşılanmasında esas sorumlu olarak eşlerini belirtirken, erkeklerde bu oran yüzde 4’tür. Yaşlı kadınların yüzde 56’sı çocuklarını esas sorumlu olarak bildirirken, erkeklerde bu oran yüzde 27 olarak görülmüştür.

Türkiye’de yaşlılara yönelik hizmetler sosyal güvenlik sistemi ve sosyal hizmet programları çerçevesinde ele alınmaktadır. Sosyal güvenlik sistemi içerisinde bilindiği primli ödemelere dayalı sosyal sigortalar ile sosyal yardım iki önemli bileşen olarak yer almaktadır. Sosyal yardım; “mutlak yoksulluk içinde olup da temel ihtiyaçlarını karşılayamayan ve yaşamlarını en düşük düzeyde dahi sürdürmekte güçlük çeken kişi ve ailelere karşılıksız olarak sağlanan ayni ve nakdi yardımlar” olarak tanımlanmaktadır.

Bazı bilim çevreleri ve uygulamacılar sosyal yardımları sosyal hizmetle birlikte sosyal güvenliğin bir alanı olarak alan yazında ele almışlardır.

1.7.2015- 31.12.2015 döneminde geçerli olmak üzere muhtaçlık sınırı; 303,47 TL’dir.Bunun üzerinde aylık ortalama geliri bulunanlar muhtaç sayılmazlar ve kendilerine aylık bağlanmaz. Bu tarihler arasında güncel yaşlılık aylığı üç ayda bir 618 TL olup, aylık 206 TL’dir.

Ülkemizde altmış beş yaş ve üstü bireylerin sayısı adrese dayalı nüfus kayıt sistemi 2007 nüfus sayımı sonuçlarına göre 5.011.624’tür. Buna göre ülkemizdeki yaşlıların %18’i herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşuna tabi olmadıkları, kendilerine bakmakla yükümlü kimseleri bulunmadıkları, herhangi bir mülkiyete, kira ve faiz gelirine sahip olmadıkları ve muhtaç oldukları il ve idare heyetlerince belgelendirildikleri için bu aylıktan yararlanmaktadırlar.