Turizmin Gelişimi

İlk ve Orta Çağ'da Turizm

Turizm, insanlık çağlarının ilk günlerinden bu yana var olan bir harekettir. İlk başlarda yeni yerler görme isteği ve dinî motifler turizm açısından önemli motivasyon unsurları olmuştur. M.Ö. 4000 yıllarında Sümer Uygarlığı'nda turistik seyahatlerin var olduğu ve M.Ö. 3000 yıllarında da eski Mısır’a insanların piramit ve tapınakları görmek için ziyaretler gerçekleştirdikleri bilinmektedir.

Antik Çağ'daki olimpiyat oyunları ilk turistik çekicilik unsurlarındandır.

Feodal düzenin egemen olduğu Orta Çağ’da, Avrupa en karanlık dönemlerini yaşamıştır. Antik Yunan ve Roma Devri’nin yaratıcı kültür ve eğitim anlayışı bu dönemde yerini katı bir dini tutuculuğa bırakmıştır. Orta Çağ’da din toplumsal yaşama tamamen egemen olurken din adamları insanları büyük baskılar altında tutmuşlardır. Dine yönelik ilginin artması ve din eksenli ziyaretler Orta Çağ’da ortaya çıkmış ve bu dönemde inanç turizmine yönelik bir turistik yaklaşım sergilenmeye başlanmıştır.

Sanayi Devrimi ve Turizm

Tarihte bilinen ilk paket tur, Sanayi Devrimi sonrası 1841 yılında Thomas Cook tarafından organize edilmiştir.

Tarihsel süreçte buharın makinelerde kullanılması sayesinde ortaya çıkan teknolojik gelişmeler turizmin gelişmesini de tetiklerken hava yolu taşımacılığının sivilleşmesi ve ulaşım imkânlarının alabildiğine kolaylaşması da turistik hareketleri olumlu yönde etkilemiştir.

Yirminci Yüzyılda Turizm

Yirminci yüzyıl, turizm hareketlerinin sınırlı gruplardan çıkıp kitlesel bir hâl aldığı dönemdir. Birinci Dünya Savaşı öncesi ve sonrası çalışanlara yönelik hak ve özgürlüklerin sağlanması, diğer yandan uçakların sivil havacılık için kullanılmaya başlanması turizmin tüm dünya çapında gelişmesine yardımcı olmuştur. Özellikle II. Dünya Savaşı’ndan sonra, ulaşım araçları, yollar, plajlar, eğlence ve spor alanları, konaklama tesisleri ve altyapı olanaklarıyla büyük bir turizm endüstrisi ortaya çıkmıştır.

Türkiye'de Cumhuriyet Öncesi Turizm

Türkiye’de planlı dönem öncesinde turizm alanında faaliyet gösteren ilk organizasyon Raşit Saffet Atabinen ve bir grup aydın tarafından kurulan “Seyyahin Cemiyeti”dir. Bu cemiyet ismini daha sonra “Türkiye Turing Kulübü” ve ardından da “Türkiye Turing ve Otomobil Kulübü“ olarak değiştirmiştir. Kurumun çalışmaları sonucu Türkiye’nin ilk turizm prospektüsleri, ilk afişleri, ilk karayolu haritaları bastırılmış, ilk tercüman rehberlik sınavları yapılmış ve turizm ile ilgili ilk incelemeler yapılmıştır. Cumhuriyet öncesi turizm açısından en önemli olay Orient Express olarak adlandırılan tren yolculuğudur. Avrupa’nın en zengin kişilerinin tercih ettiği ve katıldığı Orient Express tren seyahati, uzun yıllar boyunca Avrupa burjuvasını önce Osmanlı ile daha sonrasında ise yeni kurulan Cumhuriyet ile buluşturmuştur.

Türkiye'de Cumhuriyet Sonrası Turizm

Ülkemizde planlı dönem öncesinde turizm konusunda bir bilinç oluşabilmesi için devlet öncü rol oynamıştır. Bu süreçte, girişimcileri turizme çekebilmek için farklı stratejiler geliştirilmiş ve bu amaçla devlet teşvikleri kullanılmıştır.

Türkiye’de Turizm Planlı Dönemi, 1963-1983 yılları arasında devletin turizmi geliştirmek üzere şartları oluşturduğu ve öncü rol oynadığı birinci dönem ve 1983’ten günümüze süregelen serbestleştirme (liberalizasyon) dönemi olmak üzere iki alt başlıkta incelenebilir.

Dokuzuncu Beş Yıllık Kalkınma Planı 2023 Türkiye Turizm Stratejisinde belirtilen 2007-2013 Dönemi'nin eylem planı olma özelliğini taşımaktadır.