Ticari Mallar

Stoklar, işletmelerin ana faaliyet konularını yerine getirebilmek için satmak, ya da üretmek amacıyla ellerinde bulundurdukları ve tükettikleri varlıklardan oluşur. Ticari mallar, stoklar içerisinde önemli bir yer almaktadır. İşletmelerin ticari faaliyet konularına göre, satılmak üzere satın aldıkları mallar, ticari mallar olarak adlandırılmaktadır. Üzerinde herhangi bir değişiklik yapmadan, satılmak amacıyla stoklarda bulundurulan, ticari malların kaydında, farklı yöntemler uygulanmaktadır. Ticari malların tedarikinden satışına kadar geçen süreçte, uygulanacak kayıt yöntemleri, satılan malların birim maliyetine ve çeşit sayısına göre farklılık arz etmektedir.

Ticari malların kayda alınmasında (muhasebeleştirilmesinde) genellikle, iki yöntem kullanılmaktadır.

1-Aralıklı Envanter Yöntemi

2-Sürekli Envanter Yöntemi

Aralıklı Envanter Yöntemi

"Dönem Sonunda Envanter Yöntemi" olarak da bilinen bu yöntem, birim maliyeti düşük çeşit sayısı fazla malların satıldığı marketler gibi işletmelerde uygulanır. Çünkü satış aşamasında STMM’yi hesaplamak oldukça güçtür ve pratik de değildir. Bu yöntemde; bütün mal alışları, maliyet bededliyle, 153 ticari mallar hesabının borcuna, yapılan satışlar ise 600 yurt içi satışlar hesabının alacağında satış bedeliyle dönem içerisinde kaydedilir. Dönem sonu envanter işlemleriyle belirlenen ticari mal bakiyesinin (kalanının) maliyet bedeliyle, bilançoda yer alması için, satılan malların maliyetinin hesaplanarak ticari mallar hesabının alacağına karşılık, satılan ticari malların maliyeti (STMM) hesabına borç kaydı yapılması gerekir. Bu yöntemde; satın alınan stoklar (ticari mallar); maliyet bedeli ile 153 ticari mallar hesabının borç tarafına yazılır ve borcunda izlenir. Dönem sonunda muhasebe dışı envanter (iş yerleri ve depolarında yapılan fiilî stok sayımı) sonuçlarına göre, çıkarılan envanter ve değerlendirmeyle de dönem sonu kalan mal mevcudu belirlenir. Belirlen bu tutar, 153 ticari mallar hesabının borç toplamından çıkarılır ve satılan ticari malların maliyeti belirlenir. Belirlenen satılan malların maliyeti “621 satılan ticari malların maliyeti” hesabının borcuna, 153 ticari mallar hesabının alacağına kaydedilir. Bu işlemden sonra ticari mallar hesabının borç kalanı dönem sonu mal mevcudunu gösterir.

Ticari mallar ile ilgili bazı kavramlar ve bunların muhasebe kayıtları ile ilgili bilgiler, özet olarak şu şekildedir;

Dönem başı ticari mal mevcudu: İşletmenin önceki dönemden devir aldığı ve dönem başı bilançosunda yer alan ve ticari mallar hesabının borcuna maliyet değeriyle kaydedilmiş tutardır.

Alışlar: Satın alınan ticari mallar,alış maliyetiyle Ticari mallar hesabının borcuna kaydedilir. Alış maliyetini; alış fiyatı+alış giderleri (Nakliye, yükleme, boşaltma giderleri, sigorta vb. giderler) -Alıştan iadeler -Alış iskontoları tutarları belirlemektedir.

Satışlar: Dönem içerisinde yurt içi, yurt dışı ve diğer satışların brüt tutarından oluşmaktadır. Satışlar, bir gelir hesabıdır ve 600 nolu yurt içi satışlar hesabının alacak tarafına yazılır. Satış tutarının, KDV oranı kadar hesaplanan tutarı ise satış hesabının paralelinde, hesaplanan KDV hesabına alacak kaydedilir.

Satışlarla ilgili giderler: İşletmeler, satış yapabilmek, satışlarını artırabilmek için bazı giderlere katlanırlar. Bunlar reklam, firma adının yer aldığı poşet, pazarlamada çalışan eleman ücretleri, malın müşteriye nakliye vb. giderleri olabilir. Bunların hepsine. Pazarlama, satış ve dağıtım giderleri denir. Satış faaliyetiyle ilgili tüm giderler, 760 pazarlama, satış ve dağıtım giderleri hesabının borcuna kaydedilir.

Satış Iskontoları: Satış ıskontosu, satıştan bir süre sonra erken ödeme ya da yıllık satış cirosu üzerinden alıcı lehine yapılan indirimlerdir. Satış iskontolarının, satış hasılatını azaltıcı etkisi vardır. İskontolar. 611 satış iskontoları hesabında takip edilir.

Satış iadeleri: Satışı yapılan malların kalitesizlik nedeniyle. alıcı tarafından işletmeye iadesinden dolayı, iade edilen tutar, 610 satıştan iadeler hesabına borç yazılır. Böylece, satış geliri iade tutarı kadar azalmış olur.

Sürekli Envanter Yöntemi

Bu yöntem, çeşit sayısı az, birim maliyeti yüksek malların alınıp satıldığı işletmelerde uygulanır. Sürekli envanter yönteminde her parti satıştan sonra, satılan ticari malların maliyet bedeliyle stoktan çıkış kaydı ve maliyetlere aktarım kaydı yapılır. Bu yöntemde; alışlar,alış giderleri,alıştan iadeler, alış ıskontoları, satışlar, satıştan iade ve ıskontoları, satış giderleri kayıtları aralıklı envanter yönteminde olduğu gibidir.

Diğer Stoklar: Ekonomik ya da fiziksel olarak değer kaybı olmuş mallar, komisyoncuya satılması için gönderilen mallar ve alımı yapılmış henüz yolda olan mallar için 157 diğer stoklar hesabında takip edilirler. Her iki yöntemde de kayıtlar aynıdır.