Ticari ve Diğer Borçlar

İşletme kaynakları muhasebeleştirilirken finansal tablo düzenleme ilkeleri ve muhasebenin temel kavramlarına göre kısa ve uzun vadeli olarak sınıflandırılır. Bu sınıflandırma ilkesi, bir yıl içinde ödenecek borçlar ve yerine getirilecek yükümlülükler kısa vadeli veya ödenmesinin raporlanma döneminden sonraki en çok on iki ay veya bir başka deyişle işletmenin normal faaliyet dönemi sonunda ödenecek borçlardır. Bir yıldan daha uzun sürede ödenecek borçlar ve yükümlülük ise uzun vadeli olarak tasnif edilir. Tüm yabancı kaynak hesap grupları için bu ilke geçerlidir. İşletmenin esas faaliyetlerinden doğan ticari borçları senetli veya senetsiz olabilir.

Senetli olanlar, borç senetleri hesabında ve senetsiz olanları ise satıcılar hesabında izlenir. Bu borçların vadeleri bir yıldan az ise kısa vadeli yabancı kaynaklar grubunda 320 satıcılar ve 321 borç senetleri hesaplarında izlenir. Vadeleri bir yıldan daha fazla ise, 4 nolu hesap sınıfında uzun vadeli yabancı kaynaklar olarak 420 satıcılar ve 421 borç senetleri hesaplarında izlenir. Vadeleri bir yılın altına düşünce kısa vadeli hesaplarına aktarılır. Dönem sonlarında senetli borçlar reeskonta tabi tutulur.

Kısa ya da uzun vadeli ticari olmayan borç meydana geldiği zaman, bu hesapların alacağına yazılır. Vadeleri bir yıl veya daha az süreye indiği zaman, dönem sonu muhasebe işlemleri sırasında diğer kısa vadeli borçlar grubundaki aynı ad ve nitelikteki hesaplara aktarılır.

Aktarma kaydında uzun vadeli borç hesabı borçlandırılarak kapatılırken, kısa vadeli borç hesabı alacaklandırılır. Kısa vadeli ticari olmayan borçlar grubundaki hesaplar ise vade dolduğu zaman borcuna ve ilgili hesabın alacağına kayıt edilerek kapatılır.

Kaynak hesapların ilk kayıt ve artışlar alacağına yazılır. Borç ve yükümlülük yerine getirilince, ödenince bu hesaplar borçlandırılır. Genellikle borçları alacaklarına denk olur ve hesap kapatılır. Ancak hatalı kayıtlardan dolayı bu hesaplar borç kalanı verir ise oluşan farklar geçici hesaplarda yani noksanlık ve fazlalık hesaplarında nedeni alanlaşılana kadar tutulur.

Kaynak hesaplarından olmasına rağmen, kaynakları düzenleyici hesaplar ve karşılıkların ilk kayıt borçuna yapılır. Örnek olarak 322 borç senetleri reeskontu vb. işletmeler, yabancı para türünde yabancı kaynak temin ettikleri zaman kur değişmelerin etkilerini dikkate almalıdırlar.

Özellikle, gelecek aylara ait gelir/giderler ve gelecek yıllara ait gelir/gider hesapların iyi öğrenilmesi gereklidir. Dönem ayırıcı hesaplar olarak da bilinen bu hesaplara doğru kayıt yapılması, finansal durum tablosu ile kâr ve zarar tablosunu etkilemektedir. Dönemin gelirlerini/giderlerini ve ödenecek vergilerini doğrudan ilgilendirmektedir. Vadeli işlemlerin yapılması hâlinde vade farklarının ayrı hesaplarda izlenmesi gereklidir. Senetli ticari ve diğer borçların dönem sonlarında reeskont işleminin yapılması öğrenilmelidir.