İşletme ve Muhasebe

Toplumun ve insanın ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla kuruluşta ham madde, malzeme, araç, gereç, gibi faktörleri bir araya getirerek mal veya hizmet üretmek ve bunları satmak doğrultusunda kurulan iktisadi birimlere işletme denir. İşletmenin temelde üç amacı vardır. Bunlar; kâr etmek, topluma hizmet, faaliyetlerini uzun süre devam ettirmektir. İşletmelerin esas fonksiyonunu yerine getiren ana bölümleri yönetim, muhasebe, üretim, pazarlama, finansman ve insan kaynakları olarak sıralayabiliriz.

İşletme; üretim faktörlerini bilinçli ve sistemli olarak bir araya toplayan ve insan ihtiyaçlarını karşılamak üzere mal ya da hizmet üreten ekonomik birimlerdir. Üretim faktörleri; emek, sermaye, tabiat ve girişimcidir. Üretim faktörlerini bir araya getirebilmek için ya o faktörlerin tamamını veya bir kısmını bir araya getirecek paraya yani kaynağa sahip olmak gerekir.

Bir işletme kurulduğunda sahibi ya da ortaklarının sermaye koymaları gerekir. İşletmenin kuruluşunda ortakların işletmeye bıraktığı para, bina, mal, araç-gereç gibi iktisadi değerlerin tümüne varlıklar denir. Bu varlıkların sağlandığı çeşitli kaynaklar vardır. İşletme sahip ve ortaklarının veya üçüncü kişilerin işletmeye koydukları varlıklar üzerindeki haklarına sermaye denir.

İşletmenin elindeki varlıklar ortaklar tarafından işletmeye sermaye olarak verilmiştir. Bu nedenle varlıklar ile varlıkların kaynakları arasında bir ilişki ve değerce bir eşitlik vardır. Kuruluşta işletmeye varlık veren kimseler, genellikle işletme ortakları olan sahipleridir. Daha sonra ise işletme borçlanarak da varlıklarını artırabilir. Bu durumda da toplam varlıklar ile toplam kaynaklar değerce birbirine eşittir; ancak bu durumda varlıkların kaynakları; İşletme sahipleri ve İşletmenin borçlu olduğu üçüncü şahıslar olmak üzere farklı iki kaynak olmaktadır.

Muhasebede işletme sahiplerinin varlıklar üzerindeki hakları sermaye, üçüncü şahısların varlıklar üzerindeki hakları borçlar ile ifade edilir. Yani varlıklar; işletmenin sahip olduğu ekonomik değerlerdir. Bunlardan fiziki karakterdeki varlıklara binalar, mallar, makineler; fiziki karakterde olmayan varlıklara alacaklar örnek olarak gösterilebilir

Muhasebe: işletmenin varlıkları, borçları ve sermayesi üzerinde para ile ifade edilen değişimlere ait bilgilerin kaydedilmesi, sınıflandırılması, özetlenerek raporlanması ve yorumlanmasıdır. Muhasebe işletmelerin türüne göre üç sınıfa ayrılır: Genel muhasebe, maliyet muhasebesi, yönetim muhasebesidir.

İşletmenin varlıkları yani kasadaki parası, alacakları, ticari malı, demirbaşları, araçları vb. işletmenin ekonomik yapısını oluşturur. Bir diğer ifadeyle işletmenin ekonomik yapısı onun varlık dağılımıdır.

Borçlar, işletmeye ödünç para veren ya da borçla mal satanların işletmeden olan alacaklılıklarını gösterir. İşletmenin varlıklarının kaynağı olan borçları ve sermayesi işletmenin finansal yapısını gösterir. Yani borçları ve öz sermayesi toplamı onun mali/finansal durumunu ifade etmektedir.

1 Ocak'tan başlayıp 31 Aralık'a kadar süren zaman aralığına, bir yıl denilen bu süreye muhasebe açısından bir dönem ya da bir mali yıl da denir.

İşletmenin sahipleriyle yöneticileri birbirinden tamamen ayrı, işletmenin yöneticileri, işletme sahiplerinden başkadır. İşletmenin varlıklarının ve kaynaklarının yapısı, fonksiyonların yerine getirilmesini sağlayan kararların uygulanması ile değişmelere uğrar ve böylece işletmenin finansal durumunda ve gücünde yıl içinde değişmeler olur.

İşletmenin sahipleri tarafından verilen varlıklar işletmenin faaliyeti sonucu artarsa bu durumda işletme sahiplerinin hakları da artmış olur; aradaki fark kârdır.

İşletmenin sahip olduğu varlıklar kredi ile temin edilen yeni varlıklarla artarsa bu durumda işletmenin borçları artmış olur

Görülüyor ki işletme içinde alınan kararlar, işletmenin varlıkları ve kaynakları üzerinde değişim oluşturur. Faaliyetler sonunda tüm değişmelerin etkisi ile varlıklar ve kaynaklar, işe başlama tarihine göre farklı bir yapı ve büyüklük gösterirler. Zaman içinde varlıkların nelerden oluştuğu, büyüklükleri değişim gösterir; aynı şekilde kaynakların da nelerden oluştuğu ve büyüklükleri değişir.

Yönetimin başarısının ölçülmesi, değerlemesi ve gelecek yıla ait yönetim planlarının yapılmasında temel olacak verilerin sağlanması ve başarının önceden planlanan ile uygunluğunun kontrolü için muhasebe verilerine ihtiyaç duyulur.

İşletme varlıklarını, ortaklar işletmeye sermaye diye verir. Yani ortakların varlıklar üzerindeki sahiplik hakkını sermaye ile ifade ederiz. Her ortağın ortaklık payı yani sermaye oranı farklı olabilir.

Borçlar, işletmeye ödünç para veren ya da borçla mal satanların işletmeden olan alacaklılıklarını gösterir.

İşletmeler borçla da mal vb. alabilir ve borçlanarak varlıklarını artırabilirler.

İşletmenin varlıkları, yani kasadaki parası, alacakları, ticari malı, demirbaşları, araçları vb. işletmenin ekonomik yapısını oluşturur. Bir diğer ifadeyle işletmenin ekonomik yapısı onun varlık dağılımıdır.

İşletmenin varlıklarının kaynağı olan borçları ve sermayesi işletmenin finansal yapısını gösterir. Yani borçları ve öz sermayesi toplamı onun mali/finansal durumunu ifade etmektedir.