Sürat Antrenmanları

Sürat yeteneğe dayalı olan kondisyonel bir özelliktir ve kas tipleri ile ilişkilidir. Süratin nöromüsküler özelliklere bağlı olmasından dolayı yapılan antrenmanlar ile sadece sporcunun sahip olduğu sürat kapasitesi kullanımı artırılabilir.

Spor sürati farklı biçimlerde vuku bulur. Spor sürati düz bir çizgide, dönüşte veya başka bir dönme hareketinde, yumruk atmada, topa vuruşta, tekme atmada, ikili mücadelede, fırlatmada, atmada uygulanabilir. Sprintte olduğu gibi tüm vücudun hareketini içerebildiği gibi, disk atmada veya tenis servisinde olduğu tek bir uzuvlada ortaya çıkarılabilir. Sürat farklı türlerde ifade edilmiştir ancak amaç tektir: “İhtiyaç olduğu anda en hızlı şekilde sinirkas iletişimi ile karşı faktörlere üstünlük sağlamaktır.” Çabukluk ile sürat arasındaki temel farklılık hareket frekansına bağlıdır. Örneğin 100 metre koşulduğunda dereceler aynı ise 60 adımda koşan sporcuya göre 70 adımda koşan sporcu daha çabuktur.

Refleks ile reaksiyon farkı ise uyarıların cevaplanma süresine bağlıdır. Uyarı beyine gelir, değerlendirilir ve kasa emir verilir, bu reaksiyonu gösterir.

Refleks ise kas uyarılara direkt olarak cevap verir. Refleks reaksiyondan yirmi kat hızlı gerçekleşir.

Sürat özelliği kontrollü bir şekilde kullanıldığında sporcunun kendini diğerlerine kabul ettirebildiği en önemli göstergelerdendir. Çünkü kontrol altında olmayan sürat çoğu zaman hatalara sebebiyet verir. Özellikle birleşik hareketlerdeki geçişlerde, mücadele sporlarında hareketlerin başlangıcı, sürdürülmesi ve bitirilmesi esnasında uygulanacak sürat iyi ayarlanmalıdır. Sürat özelliğinin etkili olduğu yarışmalarda, süratin yarışma başarısına etkisi açıktır. Sürat çeşitli açılardan sınıflandırmak mümkündür. Genel sürat, branşların özel gereksinimleri dikkate alınmadan hareketlerin genel anlamda süratli yapılabilme kapasitesini ifade eder. Yıllık antrenman programının genel hazırlık evresinde yer verilir. Genel veya özel bir fiziksel yüklenme yapılmadıysa, genel sürati belirleyen başlıca faktörler, kasların fibril yapısı, kas-sinir koordinasyonu ve sinirsel güçlülük vb. gibi genelde kalıtımla ilgili faktörlerdir (Albay 1999). Özel sürat, yapılan spor branşı içerisinde yer alan hareketleri yapmak için ihtiyaç duyulan herhangi bir beceriyi doğru ve yüksek hızda yerine getirebilme kapasitesidir. Örneğin teniste servis ataşında kolu savurma hızı, karatede tekmenin hızı veya buz hokeyinde sporcunun rakip kaleye doğru top sürme sürati sporcunun o becerideki özel süratidir. Devirli hareket sürati, hareketlerin belirli bir ritim içerisinde sürekli olarak tekrarlandığı (devirli-döngülü) spor türlerindeki sürati (bisiklet, sprint koşuları gibi) kapsamaktadır. Branşa özel yapılan hareketin sıklığı (frekansı) ve hareket büyüklüğünün ürünüdür. Devirsiz sporlarda hareketin uygulanmasında; başlangıç, uygulanış ve bitiriş bölümleri yer alır (Sevim 2007). Bu tür sporlarda hareketler art arda tekrarlanmaz. Örneğin basketbol branşı ve turnike hareketi. Turnikede hareketin başlangıcı, uygulanışı ve bitirişi ayrı ayrı uygulanır ama hareket bir bütündür. Yine voleybol ve smaç vuruşu da örnek verilebilir. Süratin gelişmesi, en fazla dinamik kuvvetin iyileştirilmesinden kaynaklanır. Yüksek bir dirence karşı uygulanan egzersizler için süratin temel bileşeni kuvvettir düşük bir dirence karşı uygulanan egzersizler için temel bileşen çabukluktur. Bu durum, sürat kalitesini iyileştirmek için farklı iki tip antrenmanın gerektiğini açıklar: Kas kitlesini artırma (hipertrofi) antrenmanı, Çabukluk antrenmanı. Hareketlerin maksimal sıklığına uymaya olanak sağlayan kas içi ve kaslar arası koordinasyon, Süratin geliştirilmesi koşulan mesafenin uzunluğuna, koşulan maksimal mesafeden sonra 1-2 sn. daha sprint yapılmasına, maksimal sürate 4-5 sn. içinde erişilmesine bağlıdır.