Gayrimenkul İşlemlerinde Başkası Adına Tasarruf Yetkisi ve Sorumluluklar

Bu ünitenin amacı, kamu hukuku ve hukuksal bir işlemden doğan temsil işlemleri ile bu işlemlerde temsil gücüne sahip olanlar ve bunların yetkilerini, bu yetkilerin taşınmaz işlemlerinde kullanımını Türk Medeni Kanunu, Türk Borçlar Kanunu, Tapu Sicil Tüzüğü, Türk Medeni Kanunu'nun Velayet, Vesayet ve Miras Hükümlerinin Uygulanmasına İlişkin Tüzük ve Tapu Kadastro Genel Müdürlüğü’nün ilgili genelgeleri ile ilişkilendirerek öğretmektir.

Kamu Hukukundan Doğan Temsil

Kamu hukukundan doğan temsile ilişkin esaslar Türk Medeni Kanununda aşağıdaki biçimde düzenlenmiştir:

• Velayet,
• Vesayet,
• Kayyımlık,
• Yasal danışmanlık.

Velayet

Velayet, ergin olmayanların, bazı durumlarda da ergin kısıtlı çocukların kişiliklerinin ve mallarının korumasıyla, onların temsili konusunda ana babanın sahip oldukları hak ve yükümlülüklerin tümüdür.

Türk Medeni Kanununa göre, ergin olmayan çocuk, ana ve babasının velayeti altındadır.

Yasal sebep olmadıkça velayet ana ve babadan alınamaz.

Vesayet

Vesayet, velayet altında olmayan küçükler ile kısıtlama için yeterli ve geçerli nedenleri bulunan ergin kişilerin hukuken temsil edilmeleri ile haklarının korunmasını sağlayan hukuki bir kurumdur.

Vesayeti gerektiren hâller, Türk Medeni Kanununda aşağıdaki biçimde sıralanmıştır:

Küçüklük: Velayet altında bulunmayan her küçük vesayet altına alınır.

Kısıtlama: Kısıtlama durumu, akıl hastalığı veya akıl zayıflığı; savurganlık, alkol veya uyuşturucu madde bağımlılığı, kötü yaşama tarzı, kötü yönetim; özgürlüğü bağlayıcı ceza; istek üzerine ortaya çıkabilir.

Türk Medeni Kanununda vesayet organları düzenlenmiştir. Buna göre vesayet organları; vesayet daireleri, vasi ve kayyımlardır.

Vesayet daireleri Türk Medeni Kanunu’nca aşağıdaki biçimde düzenlenmiştir:

• Kamu vesayeti,
• Özel vesayet.

Kamu vesayeti, vesayet makamı ve denetim makamından oluşan vesayet daireleri tarafından yürütülür. Vesayet makamı, sulh hukuk mahkemesidir. Denetim makamı ise, asliye hukuk mahkemesidir.

Özel vesayet, vesayet altına alınan kişinin fiil ehliyetine sahip iki yakın hısımının veya bir hısımı ile eşinin istemi üzerine denetim makamı tarafından kurulur.

Kısıtlılar, kamu hizmetinden yasaklılar veya haysiyetsiz hayat sürenler, menfaati kendisine vasi atanacak kişinin menfaati ile önemli ölçüde çatışanlar veya onunla aralarında düşmanlık bulunanlar ve ilgili vesayet daireleri hâkimleri vasi olamazlar.

Gayrimenkul İşlemlerinde Başkası Adına Tasarruf Yetkisi ve Sorumluluklar Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 18 Özet (devamı)

Vesayet ile kayyımlık birbiri ile ilişkili kavramlardır. Vesayet, bireyin fiil ehliyetini sınırlarken, kayyımlıkta bireylerin fiil ehliyetinin sınırlandırılması söz konusu değildir.

Türk Medeni Kanunu kayyımlığı gerektiren hâlleri aşağıdaki biçimde sınıflandırmıştır:

• Temsil kayyımlığı,
• Yönetim kayyımlığı.

Temsil kayyımı, kendisine kayyım atanacak kimsenin yerleşim yeri vesayet makamı tarafından atanır.

Yönetim kayyımı, hukuken ve isteğe bağlı olarak atanır.

Yasal Danışmanlık

Türk Medeni Kanununa göre, kısıtlanması için yeterli sebep bulunmamakla beraber korunması bakımından fiil ehliyetinin sınırlanması gerekli görülen ergin bir kişiye belli işlerde görüşü alınmak üzere yasal danışman atanır.

Hukuksal Bir İşlemden Doğan Temsil

Türk Borçlar Kanununa göre, başkası adına ve hesabına temsil hukuksal bir işlemden doğmuşsa, temsil yetkisinin içeriği ve derecesi o hukuksal işleme göre belirlenir.

Hukuki işlemden doğan temsil yetkisi, aksi taraflarca kararlaştırılmadıkça veya işin özelliğinden anlaşılmadıkça, temsil olunanın veya temsilcinin ölümü, gaipliğine karar verilmesi, fiil ehliyetini kaybetmesi veya iflas etmesi durumlarında sona erer.

Vekâlet Sözleşmesi

Vekâlet sözleşmesi, vekilin vekâlet verenin bir işini görmeyi veya işlemini yapmayı üstlendiği sözleşmedir.

Vekâlet veren ve vekil, her zaman sözleşmeyi tek taraflı olarak sona erdirebilir.

Vekil, özel olarak yetkili kılınmadıkça; dava açamaz, sulh olamaz, hakeme başvuramaz, iflas, iflasın ertelenmesi ve konkordato talep edemez, kambiyo taahhüdünde bulunamaz, bağışlama yapamaz, kefil olamaz, taşınmazı devredemez ve bir hak ile sınırlandıramaz.

Vekâlet sözleşmesi ve vekâlet ilişkileri Türk Borçlar Kanununa göre düzenlenmiştir.